Het totaal aantal overvallen in Nederland is de afgelopen jaren flink gedaald. Tegelijkertijd vindt er een verschuiving plaats: overvallers slaan vaker toe bij een woning in plaats van een winkel.
Dat staat in een onderzoek naar de aanpak van overvallen, uitgevoerd door oud-hoogleraar criminologie Cyrille Fijnaut en veiligheidsonderzoeker Ben Rovers.
In het begin van de jaren negentig werden nog maar amper huizen overvallen. Uit de meest recente cijfers, uit 2014, blijkt dat inmiddels 4 op de 10 overvallen wordt gepleegd op een woning.
Meer geld thuis
De onderzoekers zijn bang dat het aantal woningovervallen nog zal toenemen, nu de spaarrentes zo laag zijn. Mogelijk moeten klanten in de toekomst gaan betalen om geld onder te brengen bij de bank. Het gevolg: mensen zullen hun geld vaker thuis bewaren.
“Dat zou de verschuiving van overvallen op woningen wel eens een extra duw kunnen geven”, schrijven de onderzoekers. Ook particuliere aanbieders van kluisjes om geld op te slaan, een potentiële groeimarkt, lopen dan risico. Verder is de verwachting dat steeds meer overvallen digitaal zullen plaatsvinden.
In mei meldde minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie al dat het aantal zogenoemde high impact misdrijven is gedaald. Dat geldt zeker voor het aantal overvallen in Nederland. In 2009 waren dat er meer dan ooit: gemiddeld acht per dag. Slechts een kwart van deze delicten werd opgelost.
Inmiddels is het aantal teruggebracht tot drie per dag, een daling van 60 procent. Daarmee ligt het aantal overvallen op hetzelfde niveau als halverwege de jaren tachtig. Een op de drie overvallen wordt opgelost.
In 2009 begon de Landelijke Taskforce Overvallen onder leiding van de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb. Deze aanpak, een samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven, wordt verlengd tot en met 2018.
De afgelopen jaren hebben de overheid en het bedrijfsleven veel geïnvesteerd in het tegengaan van overvallen. De opsporing is verbeterd en daders krijgen zwaardere straffen. Ook zijn er preventieve maatregelen genomen, zoals overvaltrainingen voor winkeliers en betere beveiliging van bedrijventerreinen.
De onderzoekers vermoeden dat criminelen daarom andere doelwitten kiezen. “Je zou het aan de daders moeten vragen om het zeker te weten, maar het is aannemelijk dat overvallers door alle maatregelen kiezen voor een woning in plaats van een winkel”, zegt criminoloog Fijnaut.
Ook lijken ze hun werkwijze aan te passen. Zo is het aantal gewelddadige overvallen op juweliers gekelderd, maar wordt er wel veel vaker buiten openingstijd ingebroken bij die bedrijven.
Ramkraken een fiasco
Het probleem van ram- en plofkraken is grotendeels verschoven naar Duitsland, waarschijnlijk als gevolg van de beveiligingsmaatregelen bij Nederlandse banken. Fijnaut noemt de opsporing van de vaak Nederlandse daders “een regelrecht fiasco”.
Naar schatting bestaat de harde kern van de dadergroep uit zo’n 250 man, waarvan er momenteel slechts 30 tot 35 vastzitten. “Daar zijn ze in Duitsland niet blij mee. De opsporing in Nederland wordt op regionaal niveau gedaan. Die rechercheafdelingen hebben heel andere prioriteiten.”
De onderzoekers waarschuwen de overheid en het bedrijfsleven om niet achterover te leunen nu de criminaliteitscijfers een daling laten zien. Ze zien dat de aandacht voor overvallen bij verschillende gemeenten en bedrijven verslapt en dat speciale politieteams inmiddels weer ontmanteld zijn. Het gevolg kan zijn dat het aantal overvallen weer snel gaat stijgen.
Jihadisten
Opvallend is ook dat de onderzoekers schrijven dat overvallers geworven zouden kunnen worden door jihadisten, juist omdat ze grof geweld niet schuwen. “We zien dat grote overvallen met militaire precisie worden uitgevoerd en dat de daders zware explosieven gebruiken”, zegt Fijnaut. “We moeten er rekening mee houden dat er banden zijn of ontstaan tussen dit soort overvallers en jihadisten.”
Lees verder via NOS – Woning vaker doelwit van overval dan winkel
Aanhoudingen voor drugstransporten naar Scandinavië
Toezicht op crypto in 2025: hoe druk krijgen de Nederlandse toezichthouders het?
D66 eist uitleg over falende onderwijsinspectie: debataanvraag ingediend
