De cruciale rol van het basisonderwijs in de preventie en vroegsignalering van jeugdcriminaliteit

Met steeds grotere aandacht voor preventie en vroegtijdige interventie bij (risico’s op) jeugdcriminaliteit is het tijd om de schijnwerpers te richten op het basisonderwijs. Jeugdcriminaliteit wordt gezien als iets wat zich op latere leeftijd manifesteert, maar al tijdens het basisonderwijs zijn risico’s zichtbaar. Deze kunnen dan ook aangepakt worden. Dit krijgt nu nog onvoldoende aandacht in het onderwijs. Dit artikel werpt daarom een blik op de cruciale rol die het basisonderwijs speelt in het voorkomen en vroegtijdig signaleren van jeugdcriminaliteit. Tevens benadrukt dit artikel het belang van preventieve maatregelen en vroege interventie om de weg te effenen voor een veiligere en gezondere toekomst voor alle jongeren.

De grondslag van gedrag
De basisschoolperiode is een belangrijke fase in de ontwikkeling van kinderen. Tijdens deze vormende jaren leren kinderen niet alleen rekenen en taal, maar ook hoe ze zich moeten gedragen in sociale situaties en hoe ze conflicten moeten oplossen. De basisschool is de eerste georganiseerde omgeving waarin kinderen sociale normen en waarden leren, essentiële sociale vaardigheden ontwikkelen en een basis leggen voor toekomstig gedrag. Het is dan ook niet vreemd dat op deze plek ook de eerste signalen en potentiële risico’s voor (later) delinquent gedrag zichtbaar zijn. Het basisonderwijs heeft daarmee een belangrijke rol in het vroegtijdig signaleren van risicogedrag en het aanpakken van mogelijke gedragsproblemen en onderliggende risicofactoren. Door op jonge leeftijd te investeren in preventieve maatregelen, zoals het aanleren van sociale vaardigheden, kunnen basisscholen proactief bijdragen aan het bevorderen van empathie. Het creëren van een veilige en ondersteunende leeromgeving is een andere belangrijke stap die basisscholen kunnen nemen om toekomstig risicogedrag, waaronder jeugdcriminaliteit, te voorkomen.

Ondergeschoven kindje
Ondanks het belang van vroegsignalering en preventie van jeugdcriminaliteit, krijgt dit onderwerp momenteel nog vaak onvoldoende aandacht in het basisonderwijs. Dit begint soms al bij de onderkenning van het probleem. Jeugdcriminaliteit wordt gezien als iets wat zich op latere leeftijd manifesteert, waardoor de neiging kan bestaan om het belang ervan in de vroege stadia van de ontwikkeling te onderkennen. De nadruk in het basisonderwijs ligt vaak primair op het behalen van academische doelen, zoals lezen, schrijven en rekenen. Hierdoor kan er minder aandacht zijn voor andere aspecten van de ontwikkeling van kinderen, zoals sociale en emotionele vaardigheden. Bovendien kampen we landelijk met een lerarentekort, met onderbezetting en een hoge werkdruk als gevolg. Opgeteld blijft er hierdoor weinig ruimte voor het implementeren van preventieve programma’s gericht op sociale en emotionele ontwikkeling. Ook kan het gebrek aan middelen en training voor leraren hen belemmeren in het effectief omgaan met gedragsproblemen en het opmerken van risicovol gedrag bij leerlingen.

Lees verder via sociaalweb.nl

Meer leren over radicalisering, ondermijning, jeugd & veiligheid, zorg & veiligheid en bevoegdheden van de burgemeester op het gebied van OOV? Kom naar de HCB Seminars ‘Topsprekers in Veiligheid 2024’ op 18 september en 9 oktober met o.a. Bram Sizoo, Janine Janssen, Bob Hoogenboom, André van der Laan en Jan van der Grinten.