'Aanpak ondermijning is ook een zaak van de burgemeester'

In Nederland is in de afgelopen dertig jaar een criminele parallelle schaduwwereld ontstaan die de normale verhoudingen in de samenleving ondermijnt en zaagt aan de poten van de rechtsstaat. Naast investeren in de strafrechtketen is een brede maatschappelijke strategie nodig, zegt Pieter Tops, hoogleraar Bestuurskunde in Tilburg. Daarin heeft ook de burgemeester een duidelijke rol.

“Nee, het is niet typisch Tilburgs”, zegt hoogleraar Bestuurskunde Pieter Tops beslist, als hij gevraagd wordt naar een nadere lokalisering van de parallelle schaduwwereld die hij samen met Volkskrant-journalist Jan Tromp beschreef in het vorig jaar verschenen boek De Achterkant van Nederland. “Als ik mensen in dit verband hoor spreken over ‘Tilburgse toestanden’ dan wil ik duidelijk stellen dat dit veel te eenzijdig is; het probleem is veel breder. Na een uitgebreide zoektocht, die onder andere leidde tot het genoemde boek, wist Tops: “Dit is zo’n groot maatschappelijk probleem. De verstrengeling tussen boven- en onderwereld is zó sterk dat het de fundamenten van de rechtsstaat aantast en de veiligheid en integriteit van de samenleving ondermijnt. De drugscriminaliteit heeft zich sluipenderwijs sociaal en economisch in de Nederlandse samenleving verankerd. Hier zijn geen simpele oplossingen voor. Hier heb je naast de strafrechtelijke aanpak een brede maatschappelijke strategie nodig.”

Koos Koets

Over hoe het zover heeft kunnen komen, heeft Tops wel ideeën. “Vanaf de jaren zeventig, tachtig is er in Nederland een heel ontvankelijk klimaat geweest voor drugs en drugsgebruik”, zet hij uiteen. “Als je kijkt naar hennep: dat is lange tijd geassocieerd geweest met bevrijding; dan denk je bijvoorbeeld aan Koos Koets, ‘Jemig de pemig!’ Dat zijn de beelden en kreten die we in ons hoofd hebben. Tegelijkertijd is daarachter, ook door het gedoogbeleid, een grote criminele productie- en handelskant ontstaan die enorm uit de hand is gelopen. Nederland heeft een internationale reputatie opgebouwd als kwaliteitsproducent van synthetische drugs zoals xtc. Verschillende omstandigheden lagen hieraan ten grondslag. Zo is de infrastructuur van de Zuid-Nederlandse smokkelcultuur en illegale alcoholstokerijen gaandeweg omgevormd tot productieapparaat van die synthetische drugs. Maar niet alleen het zuiden van het land heeft aan die ontwikkeling bijgedragen. Voeg ook de grensligging van ons land hier aan toe, onze handelsgeest, de logistiek waar we als land goed in zijn.”

“Laten we ook niet vergeten dat de overheid zich de afgelopen jaren heeft teruggetrokken. Het leerstuk van de zelfredzaamheid van burgers is centraal komen te staan. Dat vacuum is op sommige plekken door anderen ingevuld, bijvoorbeeld door criminelen. Die hebben op een geheel eigen manier het eigen initiatief en de ‘eigen kracht’ van burgers weten te versterken”.

Lees verder via regioburgemeesters.nl