“Stopformulier” Halt politie!

Hoe vaak zou ik in mijn drieënveertigjarige politieleven een stopteken hebben gegeven?
Ontelbare keren, dat is een ding wat zeker is. Maar of ik mij er van bewust was dat ik tegelijkertijd ook wel eens etnisch zou kunnen profileren? Nee hoor, een stopteken gaf ik om iemand te laten stoppen, te bekeuren, te waarschuwen of omdat mijn politie-instinct mij daartoe aanspoorde. Als diender had ik te zorgen voor een daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en dus deed ik gemotiveerd mijn werk.
Opeens blijkt dit hele normale fenomeen een extra lading te herbergen. Er zou door de politie bij staandehoudingen gediscrimineerd worden. Vooral Turken en Marokkanen zouden veel vaker worden gecontroleerd dan mensen van andere afkomst. Er werd over geklaagd en die klachten sijpelden zelfs door tot bij Amnesty International, die vervolgens in 2013 aan de bel trok.

Antropoloog Paul Mutsaers promoveerde in 2015 aan de Tilburg University met zijn onderzoek naar discriminatie door en binnen de politie. Hij gebruikte voor deze manier van handelen door de politie de term etnisch profileren.
Eén van zijn conclusies was dat allochtonen oververtegenwoordigd zijn in politiestatistieken. Dat komt volgens hem doordat minderheden buitenproportioneel vaak gecontroleerd worden.
Hier maakt Mutsaers de eerste denkfout. Allochtonen en ook autochtonen komen niet in statistieken terecht vanwege een controle, maar omdat ze zich volgens de wet hebben misdragen.
De vraag dient zich tevens aan of allochtonen altijd een minderheid vormen binnen een samenleving. Kijk maar eens naar Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Daar is het aantal allochtonen ongeveer gelijk aan het aantal autochtonen of vormt er zelfs een meerderheid.
De onderzoeker zegt verder dat agenten door hun teamchef geïnstrueerd worden zich bij grootscheepse controles te richten op bepaalde doelgroepen. Logisch, dergelijke controles worden altijd uitgevoerd op basis van eerdere verzamelde informatie of statistieken.

Mutsaers heeft ook een oplossing bij de hand. De politie zou gebruik moeten maken van een zogenaamd stopformulier, zoals dat blijkbaar in Groot-Brittannië wordt gebruikt. Hij zegt hierover dat de registratie weliswaar tot meer bureaucratie zal leiden, maar hij vindt deze extra bureaucratie nodig om bij dergelijke controles gelijkheid te garanderen om zodoende te voorkomen dat de handelingsvrijheid van agenten te groot wordt.
Het vermoeden bestaat nu al dat door de administratieve poespas het aantal controles en staandehoudingen drastisch zal verminderen. Een proef in Tilburg draaide reeds uit op een mislukking. Politieagenten zien zo’n ingreep tevens als een gebrek aan vertrouwen.
Diverse andere onderzoekers spreken over een dramademocratie, waarin verantwoording door de politie in een sterk gepolitiseerde context plaats vindt en waarin de media een steeds grotere rol spelen. Dat maakt de politie kwetsbaar en het betekent dat de grens tussen verantwoording en reputatiemanagement om imagoschade te beperken, erg dun kan zijn.

Het lijkt mij heel verstandig dat de politie het hoofd koel houdt en zich niet laat meeslepen in dit soort rare bokkensprongen, voortkomend uit het ongenoegen van mensen die zich onheus bejegend voelen omdat ze door de politie worden gecontroleerd. En al helemaal niet wanneer die incidenten met veel bombarie in praatprogramma’s op tv sterk worden overdreven. Programmamakers is het immers te doen om kijkcijfers en zoals dat al lang het geval is, spelen sensatie en emotie daarbij een grote rol.
In plaats van de invoering van een stopformulier, zou de politietop moeten stoppen met het bevestigen dat er een ernstig probleem bestaat binnen de politie, maar zou men de dienders veel meer moeten ondersteunen in de dagelijkse confrontaties met raddraaiers, treiteraars en vloggers. Zij zijn het immers die erop uit zijn om het gezag te ondermijnen en politiemensen voor schut te zetten.

Jacques Smeets
oud-politieman

www.deblauwediender.nl