Routes voor Nederlandse gemeenten naar positieve veiligheid

Hoe kun je op een positieve manier aan veiligheid werken? Docent Strafrecht en Criminologie Marc Schuilenburg onderzocht met collega’s Yvette Schoenmakers en Judith van Zanten hoe bewoners van Rotterdam zich veiliger kunnen voelen in hun eigen buurt. Zij gaan hierbij vooral in op het versterken van positieve factoren van samenleven, zoals zorg, vertrouwen en geborgenheid.

In Ne­der­land heeft Rot­ter­dam een re­pu­ta­tie hoog te hou­den als het gaat om het vei­li­ger maken van de stad. Wan­neer er wordt ge­ke­ken naar de ob­jec­tie­ve vei­lig­heids­cij­fers heeft de stad grote voor­uit­gang ge­boekt. Aan het begin van deze eeuw had Rot­ter­dam nog een van de hoog­ste cri­mi­na­li­teits­cij­fers van het land. Sinds 2014 sco­ren alle wij­ken een vol­doen­de op vei­lig­heid. Wel valt op dat niet alle Rot­ter­dam­mers zich zó vei­lig voe­len als je op basis van ob­jec­tie­ve cij­fers zou mogen ver­wach­ten. Voor­al in oude stad­wij­ken in Feij­enoord, Char­lois en Delf­sha­ven lij­ken de be­wo­ners de po­si­tie­ve trend niet zo te er­va­ren.

Po­si­tie­ve vei­lig­heid
Met de vraag hoe vei­lig­heid in de buurt kan wor­den ver­be­terd, in­tro­du­ce­ren Schui­len­burg en zijn col­le­ga’s een an­de­re aan­pak dan voor­heen ge­brui­ke­lijk was. Ne­ga­tie­ve vei­lig­heid is in Ne­der­land lang het do­mi­nan­te ver­haal ge­weest. Hier draait het voor­al om re­pres­sie­ve vei­lig­heids­maat­re­ge­len met de bood­schap dat cri­mi­na­li­teit har­der moet wor­den aan­ge­pakt en dat er stren­ger moet wor­den ge­straft. Schui­len­burg, Schoen­ma­kers en Van Zan­ten rich­ten hun aan­dacht juist op ma­nie­ren om op een po­si­tie­ve wijze om­stan­dig­he­den te creëren die bij­dra­gen aan vei­lig­heid. Idee hier­ach­ter is dat het vei­lig­heids­be­leid niet al­leen draait om het be­strij­den van on­vei­lig­heid, maar ook om zaken die het leven beter of pret­ti­ger maken. Je er­gens thuis voe­len kan een ge­voel van vei­lig­heid op­roe­pen, even­als ver­bon­den­heid met de wijk of met an­de­re be­wo­ners. De on­der­zoe­kers stel­len dat met de po­si­tie­ve be­na­de­ring nog veel winst is te be­ha­len.

De po­si­tie­ve route naar vei­lig­heid
Om vei­lig­heid te ver­be­te­ren, is het vol­gens Schui­len­burg en zijn col­le­ga’s nodig in­zicht te krij­gen in de spe­ci­fie­ke con­text waar­bin­nen po­si­tie­ve vei­lig­heid kan wor­den toe­ge­past. Van­uit drie ni­veaus kan wor­den ge­werkt aan po­si­tie­ve vei­lig­heid: per­so­nen in de buurt, de fy­sie­ke om­ge­ving en de rol van de ge­meen­te. In vier ver­schil­len­de ca­sus­sen on­der­zoe­ken de au­teurs wat con­cre­te suc­ces­fac­to­ren zijn die als voor­beeld kun­nen die­nen voor deze nieu­we werk­wij­ze. Zo vol­gen zij de Rot­ter­dam­se wijk­agent Wilco Be­ren­schot om te on­der­zoe­ken hoe hij pro­ac­tief in con­tact komt met be­wo­ners en on­der­ne­mers in de buurt. Ook gaan zij na hoe de West-Kruis­ka­de in Het Oude Wes­ten van Rot­ter­dam van een cri­mi­ne­le buurt in een ‘prach­tig wan­del­ge­bied met dui­zend sma­ken en kleu­ren’ is ge­trans­for­meerd.

Be­lang­rij­ke bouw­ste­nen
De vier ca­sus­sen le­ve­ren be­lang­rij­ke bouw­ste­nen op die bij­dra­gen aan de po­si­tie­ve vei­lig­heid in een stad. Op per­soons­ni­veau gaat het om be­trok­ken­heid, de vaar­dig­heid ver­bin­din­gen te leg­gen, het ge­ne­re­ren van ver­trou­wen en wer­ken aan lo­ka­le saam­ho­rig­heid. Op om­ge­vings­ni­veau: het creëren van een po­si­tie­ve sfeer via ui­ter­lij­ke aan­pas­sin­gen, ‘nud­ges’ en klein­scha­li­ge ini­ti­a­tie­ven. En op in­sti­tu­ti­o­neel ni­veau: een flexi­be­le, fa­ci­li­te­ren­de en ver­an­de­rings­ge­zin­de hou­ding van de over­heid. Schui­len­burg en zijn col­le­ga’s geven aan dat het be­lang­rijk is dat aan­dacht voor po­si­tie­ve vei­lig­heid een voort­du­ren­de zorg is. Con­ti­nuïteit komt in alle ca­sus­sen en op alle ni­veaus als cru­ci­a­le suc­ces­fac­tor terug in het vei­lig­heids­be­leid.

Lees het vol­le­di­ge rap­port: Po­si­tie­ve vei­lig­heid. Naar een nieu­we Rot­ter­dam­se vei­ilg­heids­stra­te­gie.

Meer leren over Positieve Veiligheid? Kom leren van Marc Schuilenburg en Ronald van Steden tijdens college 3 in de HCB Collegereeks Positieve Veiligheid.