Mensenhandel is geen geïsoleerd delict. Het gaat vaak gepaard met misleiding, fraude, smokkel, ontvoering, geweldpleging, verkrachting en soms ook moord. Mensenhandel is ook een van de meest lucratieve vormen van georganiseerde misdaad, naar schatting gaat er per jaar zo’n 150 miljard dollar om in deze ‘handel’. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat de uitbuiting van mannen, vrouwen en kinderen enorme geldstromen op gang brengt. De sporen die deze geldstromen achterlaten kunnen evenwel de sleutel vormen tot een effectievere bestrijding van deze mensonterende praktijken.
VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon zag deze mogelijkheid en benadrukte in 2015 het belang van de bestrijding van het witwassen van geld in de aanpak tegen mensenhandel. Om deze woorden kracht bij te zetten organiseerde de Mensenhandel en Mensensmokkel sectie van de VN in samenwerking met het Global Programme against Money Laundering (GPML) van het VN-bureau voor drugs- en misdaadbestrijding (UNODC) een internationale expertmeeting over de rol van witwassen in mensenhandel. Naar aanleiding van dezeexpertmeeting werd aanbevolen dat een onderzoek naar mensenhandel altijd gepaard zou moeten gaan met een financieel forensisch onderzoek.
In 2015 is hier in Nederland navolging aan gegeven door de Financial Intelligence Unit (FIU). Zij hebben met verschillende projecten bijgedragen aan de opsporing en bestrijding van mensenhandel. Zo speelde de FIU-Nederland een belangrijke rol in de ontmanteling van een omvangrijke mensenhandelorganisatie die actief was in Nederland en Hongarije. Bijzonder hieraan was dat het financieel forensisch onderzoek er uiteindelijk toe leidde dat de mensenhandelaren ook opgerold en succesvol vervolgd konden worden. Op basis van het financiële onderzoek kon namelijk de identiteit worden vastgesteld van de man die de criminele organisatie faciliteerde door de opbrengsten van de gedwongen prostitutie wit te wassen. FIU kwam hem op het spoor aan de hand van veertien transacties. En niet alleen de man maar ook zijn contacten konden op deze manier worden geïdentificeerd (FIU-Nederland Jaaroverzicht 2015). Het bewijs was geleverd: Financieel rechercheren loont in de aanpak van mensenhandel.
Maar hier stopt het niet wat betreft de financiële wereld. Ook banken hebben een belangrijke rol te spelen in de bestrijding van mensenhandel. Volgens het World Economic Forum zijn financiële instanties bij uitstek geschikt om te helpen bij onderzoek naar de financiële infrastructuur van mensenhandelnetwerken. Zodra geld wordt witgewassen komt het namelijk in de legale geldstromen terecht en kunnen banken helpen bij de opsporing van mensenhandelaren. Naast het registreren en melden van verdachte financiële activiteiten hebben banken ook vaak de expertise en technologische mogelijkheden in huis om complexere patronen te herkennen gebaseerd op verschillende variabelen. Dus naast het registreren van de opname en storting van grote geldbedragen op een bepaalde rekening, kunnen banken ook complexere signalen herkennen zoals herhaaldelijke zakelijke transacties buiten de officiële openingstijden, internationale transacties die niet overeenkomen met het gestelde zakelijk doel van de rekeninghouder of het simultaan openen en sluiten van grote aantallen rekeningnummers.
Toch ontbreekt het vaak aan goede communicatie en samenwerking tussen banken en wetshandhavingsinstanties als het gaat om het uitwisselen van kennis over financiële operaties van mensenhandelnetwerken en de technologische mogelijkheden om dergelijke netwerken op te sporen. ABN AMRO loopt op dit onderwerp op de troepen vooruit. Zij zijn reeds met politie en justitie in gesprek om te onderzoeken hoe en waar ze kunnen bijdragen. Maria Anne van Dijk, specialist mensenrechten en bedrijven bij ABN AMRO, schrijft hierover het volgende in haar blog: ‘Door intensief samen te werken met verschillende experts, vergroten we onze kennis van het onderwerp en kunnen we veel gerichter letten op verdacht gedrag. Van instanties als de marechaussee, politie en justitie leren we bijvoorbeeld via welke routes geld in de legale stromen terechtkomt, in welke branches mensenhandel het meeste voorkomt en welk financieel gedrag hierbij hoort. Op onze beurt vertellen we hun wat wij weten. We vinden elkaar inmiddels gemakkelijk en zijn daardoor in staat ontbrekende schakels in te vullen. Hopelijk met als resultaat dat onderzoeken sneller worden afgerond en er eerder tot vervolging kan worden overgegaan.’
Het is bekend dat financieel forensisch onderzoek een zeer effectieve manier is om mensenhandelaren in beeld te krijgen en bewijs te vergaren met het doel hen te stoppen en slachtoffers te beschermen. Wat minder bekend is, is dat ook banken een grote rol kunnen spelen als het aankomt op het blootleggen van mensenhandelnetwerken. Zij vormen immers de oren en ogen in de financiële wereld. Als banken nauwer gaan samenwerken met wetshandhavingsinstanties en hun rol pakken in de aanpak van mensenhandel dan kunnen mensenhandelnetwerken worden gesignaleerd en gestopt. En sterker nog, dan kunnen mensenhandelaren ook worden geraakt waar het bij hen echt pijn doet: in hun portemonnee.
Michelle Priest
Bron: CKM–Fier
‘We blijven steeds in dezelfde valkuilen vallen’
Toezicht in verbinding – Weinig zon en veel behang? Blog Paul van Dijk
Groei online gokmarkt vrijwel tot stilstand gekomen
