Ombudsman spreekt toezichthouders toe

Op 17 januari spreekt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen de nieuwjaarsrede uit voor beroepsvereniging Vide. Anderhalf jaar geleden publiceerde hij een onderzoek naar het “burgerperspectief” bij de rijksinspecties. Wat is er gebeurd met zijn bevindingen?

In 2017 constateerde de ombudsman dat het burgerperspectief steeds belangrijker werd in het dagelijks werk van de rijksinspecties. Hij formuleerde ook vier aandachtspunten:

• Maak gebruik van burgers om de website en communicatie begrijpelijk en toegankelijk te maken en verwachtingen te managen.
• Koppel burgers actief, zichtbaar en structureel terug wat hun meldingen hebben opgeleverd.
• Laat aan burgers op een toegankelijke en laagdrempelige manier zien wat de aard en de resultaten zijn van het werk van de Rijksinspecties.
• Ga door met het gebruik van social media en het praten met burgers bij het opstellen van de onderzoeksprogrammering.

De Inspectieraad reageerde positief op het rapport:

“De Inspectieraad neemt de suggesties van de ombudsman ter harte. De raad is voornemens de Nationale ombudsman dit najaar uit te nodigen voor een van zijn vergaderingen, met de bedoeling nader van gedachten te wisselen over conclusies en suggesties van het rapport.”

Innovatie

Een half jaar later kondigde de Inspectieraad het nieuwe Programma Innovatie Toezicht aan, met aandacht voor:

“De interactie met de omgeving waarin de rijksinspecties opereren, waarbij het gaat om transparantie en het betrekken van het perspectief van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties.”

Volgens de outline gaat het programma onder meer in op de “maatschappelijke dialoog over toezicht”:

“De kern van de programmalijn is het op een creatieve manier in gesprek brengen van deze thema’s tussen publieke toezichthouders, bedrijven, brancheorganisaties, burgers, instellingen en vele andere betrokkenen, zodat er nieuwe praktijken kunnen ontstaan.”

De “interactie met de omgeving” moet deel uitmaken van de beoogde innovatie.

“Het is van belang voor de toezichtsorganisaties om zich met regelmaat opnieuw te oriënteren op die omgeving en de interactie hierop aan te passen. Op dit thema is al veel in beweging en wordt ook al veel geëxperimenteerd door de toezichtsorganisaties. Met vernieuwde klachtenbehandeling, maar ook met co-creatie rond toezichtsarrangementen en burgerpanels. Doel is nu om een levendig netwerk te bouwen, dat ‘best practices’ kan verspreiden en ‘next practices’ kan ontwikkelen. Ook hier gericht op daadwerkelijke implementatie in het primaire proces.”

Klankkast

In de nieuwjaarsrede zal Van Zutphen ingaan op de onafhankelijkheid van toezicht en evaluatie, meldt beroepsvereniging Vide:

“Waarom is dat belangrijk? En vanuit de optiek van de ombudsman: Wat heeft de burger eraan? De ombudsman beschermt de belangen van burgers en bedrijven en kan ook dienen als klankkast van klachten. Belangrijk daarbij is dat toezichthouders en evaluatoren goed en zorgvuldig omgaan met mensen: Reinier van Zutphen licht toe waarom.”

Ontwikkeling

De nieuwjaarsrede kan meer inzicht geven in het perspectief van de ombudsman. Hoe kijkt hij aan tegen de ontwikkeling van het burgerperspectief? Waartoe hebben zijn aandachtspunten geleid? Krijgen burgers nu inderdaad te horen wat er met hun melding is gedaan? Praten rijksinspecties met burgers bij het opstellen van de onderzoeksprogrammering? En hoe is dat bij andere (markt)toezichthouders?

Seminar

Ook het Nieuwspoort Seminar van 20 maart 2019 zal ingaan op het “burgerperspectief”. Als je als toezichthouder het perspectief van de burger een plek wil geven, hoe doe je dat dan? Hoe ga je in de praktijk om met verschillende belangen en perspectieven?

Volgens Leistikow is het perspectief van het publiek een van de perspectieven om de maatschappelijke meerwaarde van toezicht te beoordelen. In 2017 stelden Van Erp en Bokhorst dat er nog veel valt te winnen in de omgevingsgerichtheid van inspecties. Daarbij kan de vraag worden gesteld of een responsieve toezichthouder het hoogst haalbare is. Of zijn er meer mogelijkheden?

Klik hier voor meer informatie over het Nieuwspoort Seminar Toezicht in Transitie 2019.

Paul van Dijk

Deze blog is eerder verschenen inclusief verwijzingen naar de genoemde onderzoeken op toezichttafel.wordpress.com