De effectiviteit van morele gedragsinterventies bij jeugdige delinquenten

Een overzichtsstudie

Evelyn Heynen, Eveline van Vugt, Mark Assink en Geert-Jan Stams

Morele ontwikkeling heeft volgens Bauman (1993) betrekking op het menselijk denken, voelen en handelen in termen van goed en kwaad. Aspecten van de morele ontwikkeling zijn het morele oordeel (d.w.z. inzicht in morele regels en het welzijn van anderen), empathie (d.w.z. inlevingsvermogen of aangedaan zijn door het leed van anderen) en de zelfbewuste emoties schuld en schaamte (Schalkwijk e.a. 2016). De veronderstelling is, kort gezegd, dat een persoon die geen inzicht heeft in morele regels en het welzijn van anderen (d.w.z. morele cognitie) en niet is aangedaan door het overschrijden van die regels en het leed van de ander (d.w.z. morele emotie) gevoeliger is voor delinquentie (Van Vugt e.a. 2021).

Dit betekent dat (jeugdige) delinquenten waarschijnlijk een achterstand laten zien in hun morele ontwikkeling, die betrekking kan hebben op morele cognitie, morele emotie of beide. Met het beschikbaar komen van valide en betrouwbare meetinstrumenten om morele cognitie en morele emotie te meten in de loop van de twintigste eeuw (Schalkwijk & Van Vugt 2021) is inmiddels een groot aantal studies uitgevoerd waarin het feitelijke (empirische) verband tussen morele ontwikkeling en delinquentie is onderzocht, zowel bij jeugdigen als bij volwassenen. Daarnaast zijn, uitgaande van het veronderstelde verband tussen morele ontwikkeling en delinquentie, diverse interventies ontwikkeld om via beïnvloeding van het morele functioneren herhaling van delicten te voorkomen bij delinquenten. We spreken in dit geval van morele gedragsinterventies.

In dit artikel willen we drie vragen beantwoorden:
1. Vertonen jeugdige delinquenten een achterstand in hun morele ontwikkeling?
2. Zijn morele gedragsinterventies bij jeugdige delinquenten effectief in het verhogen van het niveau van moreel oordelen, het stimuleren van empathie en het positief beïnvloeden van schuld en schaamte?
3. Zijn morele gedragsinterventies bij jeugdige delinquenten effectief in het voorkomen van recidive?

Lees verder via wodc.nl

Meer horen van Evelyn Heynen over jeugdcriminaliteit? Kom dan naar de HCB Seminarreeks Topsprekers in Veiligheid 2025, die plaatsvindt op 1 oktober, 12 november en 26 november. Met drie middagsessies die diverse thema’s behandelen, waaronder: Jeugdcriminaliteit, Artificial Intelligence (AI) en omgaan met personen met onbegrepen gedrag.  Kijk voor meer informatie en inschrijving op haagscongresbureau.nl. Met onder andere Dr. Evelyn Heynen (universitair docent Klinische kinder- en jeugdpsychologie Open Universiteit),  Hans Moors (partner van EMMA), Michael Kowalski (hoogleraar Applied Ethics in Intelligence and Security) en Dr. Ruben Timmerman (onderzoeker Erasmus Universiteit Rotterdam).