Crisisdenken is niks meer dan een politieke strategie

De crisismetafoor komt bestuurders en politici goed van pas. Het is een bewuste politieke strategie van het schetsen van de werkelijkheid op een manier die in tijd en ruimte zo urgent is dat er wel opgetreden moet worden. Dat bestuurders vooral denken in crises stemt tot nadenken, zegt socioloog Mark van Ostaijen. Want het is pas serieus een feitelijke crisis, als we maatschappelijke problemen louter kunnen zien als crisis. Dat geeft te denken. Hier. En nu.

Het lijkt wel permanent crisistijd. Bestuursk­undige en VVD-politicus Uri Rosenthal zag de coronacrisis als ‘de grootste crisis’ uit onze geschiedenis. We zitten nu in de eerste, acute fase. Daarna krijg je de ‘crisis na de crisis’. Bestuurskundige Mark Bovens (Universiteit Utrecht) is bovendien van mening dat na een maatschappelijke crisis ‘meestal ook nog een politieke crisis volgt’ en volgens hoogleraar politieke instituties en openbaar bestuur Arjen Boin (Universiteit Leiden) zijn de huidige crisissituaties een ‘grenzeloze crisis’. Niet voor niets is de Nederlandse crisiswereld recentelijk aanzienlijk geprofessionaliseerd. Zo hebben verschillende ministeries nu een afdeling crisismanagement, zijn veiligheidsregio’s gevormd, traint het ministerie van Justitie en Veiligheid ambtenaren in de Nationale Academie voor Crisisbeheersing en behalen aan de Universiteit Leiden jaarlijks zo’n 200 studenten hun diploma in Security and Crisis Management.

Krinomai
Nu heeft het woord crisis in ons dagelijks spraakgebruik een problematiserende lading. Als iemand in een persoonlijkheidscrisis zit of wanneer de buren zich in een relatiecrisis bevinden, dan is er meestal sprake van een tamelijk problematische situatie. De term is etymologisch gezien echter neutraler van aard. Het komt voort uit het (oud-)Griekse werkwoord krinomai met de betekenissen scheiden, schiften, onderscheiden, beslissen, beslechten, richten en oordelen. Zo bezien is het woord crisis eerder een werkwoord waarbij een beslissend of urgent aspect in de sociale werkelijkheid wordt aangeduid. En dat is precies wat het talige aspect aan het woord crisis in de hedendaagse context doet: urgentie verlenen. Plak ergens het woord crisis achter en je hebt de aandacht.

Lees verder via publiekdenken.nl