Vreemd…column door Shirine Moerkerken

Een oordeel over oordelen

PROFIEL
Shirine Moerkerken werkt als veranderkundige bij Strange|Strategy and Change en helpt organisaties bij de wijze waarop zij antwoorden geven op maatschappelijke vraagstukken. Zij schreef over haar vak in haar boek Hoe ik verander. Haar nieuwste boek Conflict eren is verschenen in mei 2021. Op 3 juni verzorgt zij een keynote op het HCB Congres Samen veranderen 2022 – Anders werken aan maatschappelijke transities.

Of ik nou met bestuurders of met collega adviseurs aan het werk ben, steeds ontdek ik weer dat veel van hen een oordeel hebben over oordelen. Ik vraag hen hun oordeel uit te spreken en ze zeggen: “Ik ken deze mensen nog maar net, dus ik kan nog oordeel hebben.” Of: “Ik heb eigenlijk geen oordelen over anderen.” Steevast vertel ik dan dat je in de functie van bestuurder van een organisatie of in de functie van adviseur een zeer goed ontwikkeld oordeelsvermogen moet hebben, omdat je zonder het inzetten van je oordeelsvermogen niet kunt kiezen en dus niet kunt sturen. Ga ik met die of die organisatie samenwerken om het doel, dat ik voor ogen heb, te realiseren? Leg ik het proces nu stil of laat ik het nog even doorlopen?

In je leven doe je ervaringen op en daar geef je met anderen samen betekenis aan. Langzaam maar zeker bouw je op deze manier referentiekaders op, waarlangs je nieuwe ervaringen van betekenis voorziet. En waarlangs je beoordeelt hoe je nu in deze nieuwe specifieke situatie het beste kunt handelen. Geen oordelen hebben, maakt het je met andere woorden onmogelijk om te kiezen en op basis van die keuze te handelen.

Aarzelend spreken de bestuurders en adviseurs vervolgens hun oordelen uit. Vaak volgen er positieve oordelen over de ander of negatieve oordelen over abstracties zoals ‘het Ministerie’ of ‘de gemeente’ of ‘de leiding’. Kritische oordelen over degene die naast hen zit, blijven uit. Een gemiste kans wat mij betreft. Want in het uitspreken van je oordeel, leert de ander je kennen in jouw referentiekaders. Wat vind jij blijkbaar ‘normaal’ en wat ben jij blijkbaar gewend? En bovendien geeft het stof tot verder onderzoeken en daarmee tot het vernieuwen en verrijken van je bestaande referentiekaders.

Toen een van de deelnemers aan mijn leergang aangaf dat zij ondanks de versoepelingen van de Coronamaatregelen toch niet wilde ontmoeten met als argument: “We moeten toch het goede voorbeeld geven.”, raakte ik geïrriteerd. Ik sprak mijn irritatie en dus mijn oordeel uit. En vroeg haar vervolgens waarom het voor haar zo belangrijk was het goede voorbeeld te geven. Zij vroeg bij mij door waarom ik zo geïrriteerd was. Ik ontdekte al snel dat het me niet om het verlies als ondernemer te doen was, maar dat ik me zorgen maakte over de wijze waarop complexe maatschappelijke vraagstukken door onze overheid gesimplificeerd worden aangevlogen (Corona als medisch vraagstuk i.p.v. ook als maatschappelijk en ethisch vraagstuk) en ik geschokt was dat iemand die mijn leergang volgde over interveniëren in complexe vraagstukken zo makkelijk meegetrokken werd in die enkelvoudige definitie van de situatie. Als zij al zo snel meeging, hoe zouden Ministers en ambtenaren dan ooit leren om complexiteit meervoudig te benaderen? En hoe goed was mijn leergang dan eigenlijk?

Dit schurende gesprek met mijn deelnemer leverde me nieuwe inzichten op, die ik nooit zo scherp had gekregen als wij onze oordelen over elkaar niet hadden uitgesproken. Ook ik heb dus een oordeel over oordelen: oordelen zijn hartstikke functioneel en bruikbaar. Spreek ze dus uit en onderzoek ze vervolgens met elkaar!

Meer leren van Shirine Moerkeren en anderen over Samen veranderen 2022 – Anders werken aan maatschappelijke transities? Kom 3 juni naar Leerhotel het Klooster leren met en van Prof. dr. Jaap Boonstra, hoogleraar Organisatiedynamiek bij ESADE Business & Law School in Barcelona, professor Organisatieverandering bij WU (Vienna University of Economics and Business) en verbonden aan de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB), Prof. dr. Jan-Kees Helderman, hoogleraar Sociaal beleid en bestuur aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit, Hester van Buren, voorzitter Raad van Bestuur bij Rochdale, Karen den Hertog, Hoofd afdeling Gezond Leven bij de Gemeente Amsterdam en MT-lid GGD Amsterdam-Amstelland, Shirine Moerkerken, Interventiekundige bij Strange | Strategy and Change en auteur van de boeken ‘Hoe ik verander’ en ‘Conflict eren’ en Elleke van Gelder, Ontwikkelaar en ontwerper Sociale Innovatie, Nationale Politie. Zie de website van het Haags Congres Bureau voor meer informatie.