Veiligheid in een digitaliserende samenleving

Veiligheid is de effectieve bescherming van mensen tegen aantasting van hun lichamelijke en geestelijke integriteit. Uitzondering daarop zijn ziekten waarvan geen externe oorzaak bekend is. Die tasten wel de lichamelijke of geestelijke integriteit aan, maar zijn een medisch probleem. Wanneer de medische wetenschap een externe oorzaak identificeert (bijv. asbest, roken, fijnstof), wordt het alsnog een veiligheidsprobleem. Veiligheid is dus een te bereiken status die in de kern bestaat uit het effectief beschermd zijn tegen kwalijke inwerkingen op lichaam en geest.

Digitalisering is een ontwikkeling die inhoudt dat informatie- en communicatietechnologie (ICT), en daarmee dus ook digitale datastromen, op steeds meer plaatsen en op steeds meer manieren een rol spelen in ons dagelijks leven. Digitalisering is niet enkel de productie, verspreiding en ingebruikname van ICT-apparatuur. Het omvat ook de ontwikkeling en verspreiding van een geestelijke gesteldheid die daarbij past: een vorm van rationeel denken die Marcuse in zijn De eendimensionale mens (1968) ‘techno-logie’ heeft genoemd. De term ‘techno-logie’ (met koppelteken) verwijst bij Marcuse naar het beredenerend en berekenend denken waarop de moderne techniek is geschoeid en waarmee de leefwereld instrumentalistisch tegemoet wordt getreden. Zo’n denkwijze is onlosmakelijk onderdeel van ons technologisch complex. Illustratief daarvoor is bijvoorbeeld de discussie over de vraag of algoritmen wel of juist niet de basis moeten zijn voor beslissingen die worden gemaakt door bijvoorbeeld de politie of de rechtspraak.

De digitalisering van onze samenleving heeft grote gevolgen. Ze doorbreekt bijvoorbeeld niet zelden bestaande en gevestigde logica’s. Daarmee is zij zowel een uitdaging voor gevestigde theorieën aangaande veiligheid als een uitdaging voor de praktijk van veiligheidszorg. Sociale media bijvoorbeeld zijn versnellers voor het uitwisselen van emoties en betekenissen. De massaliteit van ‘dataficatie’ en de daarmee gepaard gaande nieuwe sociotechnologische dynamieken leveren veel nieuwe vragen op. Veel organisaties, ook in het veiligheidsdomein, hebben moeite met de lastig voorspelbare wijze waarop burgers zich via internet informeren, anderen beïnvloeden en acties op gang brengen, al dan niet legaal. Tegelijk worstelen organisaties in het veiligheidsdomein met de vraag hoe zij zelf de nieuwe technologische mogelijkheden in hun voordeel kunnen benutten.

Lees verder via tijdschriften.boomcriminologie.nl