Terug naar de toekomst van toezicht

Toezicht houden via Google Glass, terug naar zes omgevingsdiensten en nog maar één inspectie per departement. Toezichtexpert Rob Velders waagde zich precies tien jaar geleden aan boude voorspellingen over 2024. Soms had hij het bij het rechte eind. Soms zat hij er helemaal naast. Ter ere van het tienjarig bestaan van ToeZine kijkt hij terug op de ontwikkelingen in het toezicht én zijn voorspellingen van toen. En werpt hij opnieuw een blik vooruit: nu naar 2034.

Zelf was hij vergeten dat hij de bewuste column uit 2014 ooit had geschreven. “Wat ik me nog wel goed herinner is dat bedrijven en vooral politici toezicht toen vooral zagen als een lást. Het dieptepunt was tien jaar daarvoor, in 2005. Kamerlid Aptroot (VVD) kwam toen met twee moties waarin stond dat hij alle toezichthouders wilde samenvoegen in één organisatie. Een plan waarvoor hij bijna kamerbrede steun had.”

Toezicht steeds kleiner
“Natuurlijk is het niet realistisch dat je bijvoorbeeld de Onderwijsinspectie en Staatstoezicht op de Mijnen samenvoegt. Die liggen mijlenver van elkaar af. Aptroots politieke druk was meer symbolisch; bedoeld om te zorgen dat er gigantisch zou worden bezuinigd op toezicht. Met succes, want in een paar jaar tijd zouden de budgetten van inspecties met een derde krimpen. In 2014 waren de effecten daarvan goed voelbaar: er gingen veel dingen mis bij toezichthouders. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) was bijvoorbeeld continu negatief in het nieuws. Die kwam door de bezuinigingen niet toe aan goed toezicht. Er ging dan telkens weer extra geld naar de NVWA, maar dat waren pleisters die werden geplakt zonder dat het toezicht verbeterde.”

Toezicht is populairder dan ooit
Hoe anders is de houding richting toezicht op dit moment. “De huidige maatschappij hecht juist heel veel waarde aan toezicht. Dat dit zo’n vaart zou nemen, had ik toen niet gedacht. Ik kan het niet staven met cijfers, maar ik denk dat inspecties sinds 2015 weer zeker met een derde zijn gegroeid. Toezicht is nu groter in omvang dan ooit. Of dat ook zo blijft, hangt af van het nieuwe regeerakkoord. Daarin staat dat uitvoeringsorganisaties uitgezonderd zijn van bezuinigingen. Maar valt toezicht daaronder? Ik vrees het ergste.”

Lees verder via toezine.nl

HCB Seminar Toezicht in Transitie: “Versterking van toezicht”
Op 20 november organiseert het HCB een seminar over “Versterking van toezicht, Werken met en voorbij je mogelijkheden”. De bijeenkomst gaat in op de vraag welke versterkingen gewenst zijn en hoe die kunnen worden bereikt. Meer informatie vind je op de website van het Haags Congres Bureau.