Pendulebeweging tussen zelfregulering en meer overheid

In een reeks van 5 artikelen doen we verslag van het HCB Seminar ‘Toezicht in Transitie 2021 – Trends in Toezicht & Tips voor het nieuwe kabinet’ georganiseerd op 17 mei 2021 door het Haags Congres Bureau.

Deel 3: Geleerde lessen Toezichtstrategieën

Verslag van de presentatie van Dr. Meike Bokhorst, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht

Meike schetst op drie gebieden (woningcorporatietoezicht, onderwijstoezicht en zorgtoezicht) de ‘pendulebeweging’ tussen zelfregulering en overheidsregulering. Zij beschrijft het verschuiven van de wens voor een grotere rol van de overheid naar de wens voor een meer op afstand staande overheid, en andersom, in reactie op maatschappelijke ontwikkelingen en politiek beleid, en wat dat betekent voor de diverse toezichthouders.

Zij schetst ook een aantal ontwikkelingen en aspecten van bestuursgericht toezicht: toezicht dat zich richt op de bestuurders van ondertoezichtgestelde instellingen en ondernemingen. Toezichthouders dienen zich in hun toezichtstrategie rekenschap te geven van genoemde pendulebeweging en de vormgeving van bestuursgericht toezicht, en daar is geen pasklare oplossing voor. Het is sterk afhankelijk van het toezichtsgebied waarop de toezichthouder opereert. Er bestaat niet één toezichtstrategie; elke sector kan behoefte hebben aan een eigen toezichtstrategie (zorg is niet hetzelfde als onderwijs, bijvoorbeeld).

Tips voor het nieuwe kabinet: zorg ervoor dat toezichthouders reflectief zijn op hun eigen handelen, zij moeten duidelijk zijn over wat zij kunnen en doen.