Niets menselijks is ons vreemd

Foto: Maarten tijdens begeleiding demonstratie in Rijswijk, hier in gesprek met de voorman van KOZP (Kick Out Zwarte Piet)

Op persoonlijke titel geschreven door Maarten van Mierlo, Teamchef van basisteam Kaag en Braassem / Nieuwkoop, Politie-eenheid Den Haag

Kent u het programma De Rijdende Rechter? Vast wel. Ik vind er werkelijk waar niets aan. Als ik naar zo’n programma kijk, dan betreur ik het hoe mensen het zover hebben laten komen. Het “Jerry Springer”- achtige gehalte vermaakt de mensen wellicht, maar ik vind het in de kern echt té droevig voor woorden. Mensen die zichzelf totaal hebben verloren en verwachten dat zo’n mannetje met een brilletje en boekje het allemaal wel even komt oplossen. Ik kan je vertellen…. dat mannetje lost helemaal niks op. Ik heb meer bewondering voor de wijkagent, die verbonden blijft aan zijn buurt en houdt van zijn bewoners, in alle soorten. Ik ben nu teamchef, maar ik heb wel het geluk gehad 10 jaar wijkagent te zijn geweest in de Schilderswijk van Den Haag. Als er ergens veel conflicten waren in het woongenot, dan was het daar wel. Ik behandelde in één week net zoveel casussen als de rijdende rechter in een seizoen. Als je in zo’n druk deel van de stad woont, dicht op elkaar, dan zit je ook sneller in elkaars allergie.

Die buurman die steeds gaat klussen in de avond, die onderbuurvrouw wiens kinderen heel de dag door krijsen, de buurvrouw die haar auto altijd scheef parkeert, de overbuurman die het afval te vroeg buiten zet en de bovenbuurman die zijn wasmachine altijd ’s nachts laat draaien. Oja en dan nog die man verderop in de straat waarvan de honden altijd heel de dag blaffen. Ja, het is mij allemaal wel eens voorbijgekomen.

Kon ik die problemen oplossen? Ja, soms wel, soms ook niet, maar ik weet één ding echter zeker, een aangifte bracht zeer zelden soelaas om aan de voorkant van de problemen te komen. Mensen roepen vaak aangifte te willen doen, maar hebben vaak geen idee wat dat betekent. Ik raadde het in mijn persoon en functie vrijwel altijd af. Allereerst omdat melders vaak nog nooit een normaal gesprek gevoerd hadden met hun overlastgever. Ten tweede omdat een aangifte vaak de brandstof was voor een nog verder escalerend conflict en bijkomend, maar niet geheel onbelangrijk: Er is nauwelijks meer een weg terug!

Wat hielp dan wel? Heel simpel: Investeren in de mensen. Van ze houden en hun problemen serieus nemen. Tijd en ruimte geven en hun problemen behandelen alsof het jouw problemen zijn. Allereerst door aandachtig naar ze te luisteren, emoties incluis, om vervolgens een mooi moment te vinden om het goede gesprek met ze aan te knopen. Nee, ik drong niet altijd meteen tot ze door. Soms waren de emoties zo heftig dat een langer traject noodzakelijk was. Zowel voor de melder als betrokken overlastgever, die ik hierbij niet ongenoemd wil laten. Vertrouwen bouw je op, dat kun je niet afdwingen. Zodra mensen zien dat je het beste met hen voor hebt en zij dat ook zo voelen, zijn zij ook sneller geneigd om hun steentje bij te dragen. Kom je niet naderbij tot elkaar, worden de allergieën en andere problemen ook alleen maar groter. Van een beetje gekriebel tot een zware allergische reactie, je loopt het zo op en je komt er ook niet zomaar vanaf.

Niets menselijks is ons vreemd. Denk aan die stomme buurman met zijn blaffende honden. “Blaffen ze nou alweer?”, “Waarom loopt die met die honden los?”, “Ruimt die de hondendrollen wel op?”, “Wat kijkt die nou?”, “Wat een lelijke honden heeft die eigenlijk”, “Zo hond zo baas zeg”, “Ik kan die kop van hem niet meer luchten”, “Dat huis, daar wil je toch niet wonen?”, “Die vrouw van hem, hoe houdt ze dat vol? Ik snap wel waarom ze altijd zo chagrijnig is!”, “Hun kinderen doen ook zo asociaal, nou ze hoeven nooit met onze kinderen te komen spelen hoor.”, “Rijdt hij nou echt zo’n lelijke auto? Die mag die lekker voor zijn eigen deur parkeren hoor!”, “Dat soort hoort hier niet!”, “Als ik die honden morgen nog één keer hoor, dan bel ik de wijkagent!” en zo gaat dat maar door….

Waar het oordeel begint, stopt de waarneming. Ik las dit laatst op een bord langs de weg en ik vind het treffend! In de grote wereld werkt het precies hetzelfde namelijk.

Onlangs nam ik deel aan een college van het Haags Congres Bureau, waar dr. Hans Moors, sociologisch veiligheidsexpert (zoals ik hem zie), ons meenam in zijn onderzoek naar de maatschappelijke onrust en protesten die waren ontstaan in Coronatijd. Een geweldig college, waar ik als simpele en praktisch ingestelde ziel helemaal opging in zijn onderzoek en het me te denken gaf voor de toekomst! Ik wilde jullie hier een beetje in meenemen.

Laat voorop staan, de uiting van sommige protesten konden in die tijd absoluut niet door de beugel. Geen enkele vorm van agressie, sensatiezucht of daadwerkelijke criminaliteit is goed te praten. Echter! Vanuit de landelijke politiek werd ook niet op een goede manier gereageerd op hetgeen broeide in de gemeenschap. Dit kwam ook terug in Moors zijn betoog. Moors sprak over het “criminaliseren” van de vele gebeurtenissen in de maatschappij. Crimineel gedrag werd namelijk door diverse ministers behoorlijk geframed in plaats dat zij zochten naar diepere sociologische betekenissen of oorzaken. Door gebeurtenissen als ‘crimineel’ te framen, maakten ministers het meteen a-politiek. Criminele gedraging hoefden politici kennelijk niet te begrijpen als signalen van maatschappelijke problemen waarvoor zij politieke verantwoordelijkheid dragen. Aldus Moors. De politie en het OM waren vervolgens aan zet.

Ondanks dat het maar 1 letter scheelt, blijf ik als politie weg bij de politiek. Toch wil ik uitspreken dat ik het waardeerde dat onze premier onlangs ook toegaf grote fouten te hebben gemaakt in het uitrollen van het beleid rondom Corona. Van achteren kijk je een koe in de kont, mag ik zeggen als teamchef van het landelijke gebied Kaag en Braassem / Nieuwkoop. Het is natuurlijk heel makkelijk om nu terug te kijken op die periode en te zeggen hoe het allemaal beter had kunnen gaan. Deze oude wijkagent wil toch van het moment gebruikmaken om nog maar eens te benadrukken hoe cruciaal het is de verbinding te blijven zoeken, ook al lijkt dit dan onmogelijk.

Mijn ervaring is dat dit namelijk niet onmogelijk is! Als neventaak ben ik bij de politie-eenheid Den Haag Hoofd Handhaven en Netwerken (HHN) in de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO). Je zou HHN in Jip en Janneketaal de “de verbindingspolitie” kunnen noemen tijdens grootschalige inzet. Oprecht (mijn inziens dan) de belangrijkste taak van de politie bij onder andere grote demonstraties. Het zijn deze politiemannen en vrouwen die eigenlijk fungeren als wijkagent van zo’n groot gebeuren. De kanjers die met één been in de politiewereld staan en met het andere been in het veld, tussen burgers die hun boodschap willen uitdragen.

Waar ik met hen voor sta en waar ik trots op ben, is een politie:
• Die houdt van de mensen die zij mag bedienen;
• Die oprecht wil luisteren naar mensen;
• Die begrenst, maar ook weer ruimte geeft waar mogelijk;
• Die draagvlak heeft en veel vertrouwen geniet;
• Die het veilig weet te houden, ook in gecompliceerde en licht ontvlambare situaties;
• Die een stap naar voren doet, samenbindt, in plaats van afstand creëert;
• Die denkt in mogelijkheden, in plaats van onmogelijkheden;
• Die verantwoordelijkheid draagt en niet wegkijkt van problemen!

Daar kunnen ze in de politiek nog wat van leren….

Elwin Veldhuis van het Haags Congres Bureau, dank voor het verzorgen van dit interessante college. En veel dank ook aan dr. Moors, voor de inspirerende les. Zoals gezegd, het triggerde mij in mijn persoonlijke werk, maar ook bezien vanuit de organisatie als geheel. Echt heel verrijkend!

Ik ben nu naar diverse colleges van het HCB geweest en deze waren altijd de moeite waard. Meer info? Kijk even op hun site en laat je meenemen in de boeiende wereld van veiligheid & overheid.

Maarten van Mierlo
Teamchef
Politie-eenheid Den Haag

Meer leren van lector en hoogleraar Otto Adang van de Politieacademie en de Rijksuniversiteit Groningen over maatschappelijke onrust en polarisatie? Kom naar de Hybride HCB Cursus ‘Omgang met maatschappelijke onrust en polarisatie 2023’ die start op 9 mei 2023 in Den Haag. Verder met Jan van der Grinten, Van Doorne (oa over het online gebiedsverbod), Frank van Summeren, RONT Management Consultants en Toon Ruiken, Nationale Politie.