Meer lef en ambitie nodig in aanpak mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen

De zaken die de media halen, leiden tot kortstondige verontwaardiging, maar de benodigde structurele aandacht en inzet blijft deels uit. Na haar eerste jaar als Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen, ziet Conny Rijken waar nog het nodige te verbeteren is.

‘Dit jaar herdenken we dat 150 jaar geleden een einde kwam aan slavernij in Nederland. Terecht is er veel aandacht voor de herdenking van het slavernijverleden, maar de link met hedendaagse praktijken van mensenhandel, ook wel moderne slavernij genoemd, wordt nog te weinig gelegd.

De zaken die we zien, de verhalen die we horen van onderdrukking en ontneming van vrijheid en autonomie, en de praktijken van uitbuiting laten zien dat het probleem een stevige inzet vraagt gekenmerkt door creativiteit, lef en capaciteit als we willen dat mensenhandelaren niet vrijuit gaan in dit land. En daar hebben we nog wel wat stappen te maken.

‘Als we willen dat mensenhandelaren niet vrijuit gaan in dit land, dan vraagt dat om een stevige inzet, gekenmerkt door creativiteit, lef en capaciteit.’

De positie en bescherming van het slachtoffer dient daarbij centraal te staan, niet alleen op papier maar ook in de praktijk. Dit geldt evengoed voor Nederlandse als niet-Nederlandse slachtoffers. In het verleden liep Nederland op dit punt voorop en het zou goed zijn als Nederland deze rol weer zou pakken. Het kan daarbij inspiratie en lering trekken uit andere landen, zoals in dit OVSE paper ‘Putting victims first: The ‘social path’ to identification and assistance’’ aan bod komt.

Dit geldt ook voor de herziening van het wettelijk kader van de strafbaarstelling van mensenhandel. In veel landen wordt naast mensenhandel ook uitbuiting, of bepaalde vormen daarvan, strafbaar gesteld. Ik pleit er in mijn consultatiereactie voor dit ook in Nederland te doen, in plaats van het introduceren van een nieuwe, niet voldoende gedefinieerde, term ‘ernstige benadeling’.

Slachtofferbescherming centraal
Te vaak horen we dat slachtoffers vastlopen in het web van de hulpverlening en uiteindelijk niet de juiste hulp krijgen die zij nodig hebben. Afgelopen jaar hebben we de minister van VWS meermalen opgeroepen, zoals in de laatste slachtoffermonitor en in deze gezamenlijke brief, om voortgang te maken met de hervormingsagenda en toegang tot opvang en (specialistische) hulp voor slachtoffers te garanderen. Het is de vraag of de hervormingsagenda zoals die nu is gepresenteerd een oplossing gaat bieden voor de problemen veroorzaakt door de decentralisatie in de jeugdzorg in combinatie met marktwerking in de zorg.

Wie doet wat? Centrale aansturing nodig
Iedere dag zetten vele professionals zich in om te zorgen dat daders niet vrijuit gaan en dat slachtoffers worden opgevangen en geholpen. Zij kunnen dit het meest effectief doen door samen te werken met respect voor ieders rol en positie. In deze samenwerking zijn er veel positieve ontwikkelingen maar valt soms ook een zekere concurrentie te bespeuren, bijvoorbeeld door de marktwerking in de zorg. Het is dan ook belangrijk dat duidelijk is wie wat doet in de aanpak en hoe alle inspanningen bijdragen aan het behalen van onze gezamenlijke doelen.

Daarbij is een centrale strategische aansturing noodzakelijk, met name door de verschillende betrokken ministeries, waaronder Justitie & Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS), en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Een aanzet daartoe wordt gegeven in het actieplan Samen tegen mensenhandel, bijvoorbeeld in de vorm van een landelijk dekkend netwerk van zorgcoördinatoren en ketenregisseurs en eenduidigheid over hun rol en functie.

Lees verder via nationaalrapporteur.nl

Meer leren over een geïntegreerde aanpak mensenhandel en uitbuiting? Kom 11 oktober naar het HCB Seminar De Veilige Gemeente 2023 – Regie in de aanpak van uitbuiting en mensenhandel bij (arbeids)migratie met oa Janine Janssen, lector bij Avans Hogeschool, Victor Jammers van COMENSHA en Conny Rijken, de nationaal rapporteur.