Hoe creëer je maatgerichte oplossingen voor een lokaal bestuur? Interview met Werner van Herle, afdelingshoofd Preventie en Veiligheid voor de Stad Mechelen

Werner van Herle is afdelingshoofd Preventie en Veiligheid voor de stad Mechelen. Hij is tevens docent op de komende editie van de HCB  Cursus ‘Aanpak bijzondere doelgroepen en kwetsbare gebieden 2023’ die op 17 maart start bij het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs in Den Haag en is georganiseerd door het Haags Congres Bureau.

Onze redacteur van VL-Nieuws, stelde Werner in aanloop naar de HCB Cursus vast een paar vragen.

Wie ben en wat doe je?

Ik ben Werner van Herle, criminoloog met 24 jaar ervaring in veiligheids- en preventiebeleid en ben ik afdelingshoofd Preventie en Veiligheid voor de stad Mechelen. Mechelen is een stad met ongeveer negentigduizend inwoners en ligt tussen Antwerpen en Brussel. Doordat Mechelen tussen deze twee grote steden ligt, hebben wij ook last van de grote steden problematiek die er heerst.

Wat voor problemen zijn er in de grote steden en Mechelen?

Wij hebben een aantal kenmerkende problemen die in de grote steden ook naar voren komen. Wij hebben bijvoorbeeld last van drugscriminaliteit. Doordat de havens van Rotterdam en Antwerpen in de buurt zitten, sijpelen de problemen ook door naar ons. Hoe meer er bestuurlijk wordt opgetreden door Rotterdam, verplaatsen de criminelen zich naar Antwerpen. Als ze eenmaal in Antwerpen worden aangepakt verplaatsen de problemen zich naar Mechelen.

Wat bij ons ook een hot item is, is fietsdiefstallen. Onze stad is heel goed bereikbaar. Het is goed voor mensen die werken in de grote steden, maar het maakt het voor mensen met minder goede bedoelingen een goede target.

Verschilt de aanpak van criminaliteit van Mechelen veel met hoe Rotterdam en Antwerpen het doen?

Ik denk dat de manier en ideeën van hoe wij de criminaliteit willen aanpakken sterk gelijk zijn als hoe ze het in de andere grote steden doen. Wij hebben toevallig recent een uitwisseling gehad met de stad Rotterdam. Hier zijn we ook op bezoek geweest naar de stad en zij bij ons.

Natuurlijk zijn er ook verschillen. De juridische kader en wetgeving, maar ook de stadsstructuur is anders, waardoor ook de beleidskaders anders zijn dan in andere steden. Daardoor moet je het op een andere manier vormgeven en ook met andere partners samenwerken om de problemen aan te kunnen pakken.

Waar ga je het in de HCB  Cursus ‘Aanpak bijzondere doelgroepen en kwetsbare gebieden 2023’ die op 17 maart start over hebben?

Ik gruwel heel erg van de zogenaamde ‘Best Practice’ ideeën. Er heerst bij de ‘Best Practices’ een cultuur waar degene die het hardst roept: “Ik heb de Best Practice!” zonder dat er een evaluatie of iets overheen gaat.

Waar ik het vooral over wil hebben, is niet in wat werkt, maar wie zorgt ervoor dat het werkt. Zijn het de mensen of de veiligheidsmanagers. Ook zou ik het graag willen hebben over een manier van denken om op maat gerichte oplossingen te creëren voor een lokaal bestuur. Er zijn een aantal methodes die je als lokaal expert kan toepassen en problemen op te lossen.

Ik denk dat het veel belangrijker is om de expertise die er is, te gebruiken in combinatie met een gestructureerde methode om een probleem aan te pakken. Ik denk ook dat het veel waardevoller is dan om al je focus te leggen op een project. Ik ga mij vooral focussen op het Vijf I Methode, ontwikkelt in de UK voor de Home Office, wat een gestructureerde methode is om aan criminaliteitspreventie te doen.

Wat is dan eigenlijk de Vijf I Methode?

De methode klinkt heel logisch met als eerste stap het verzamelen van informatie, zodat je weet waarover het gaat en de kern hebt van de problematiek. De tweede stap is bepalen wat je gaat doen. Welke ingrediënten heb je die impact kunnen maken?

De derde stap is om te kijken naar hoe je het gaat implementeren. Wie hebben er trainingen nodig of moeten de actiepakketten managen. Als vierde stap ga je kijken naar wie je allemaal moet betrekken. Welke partners heb je nodig om het plan van aanpak tot een goed einde te laten komen.

Het laatste onderdeel van de methode is het stukje impact. Wat vaak wordt gedaan is dat er wordt gekeken om te leren van het proces. Wij hebben vergaderd en het budget bepaald etc., maar waarnaar gekeken moet worden is welke impact willen wij van het actieplan en hoe kunnen wij dat meten. Dat zijn dus eigenlijk een aantal stappen die je ‘no matter what’ altijd kan toepassen.

Ik geloof in zo’n gestructureerde manier van denken en kijken naar een vraagstuk. Het is in mijn optiek veel beter dan te gaan kijken naar, bijvoorbeeld fietsendiefstal, wie heeft hier het beste project tegen de diefstal waarna dat project wordt gekopieerd. Dat is volgens mij een verkeerde manier om problemen aan te pakken.

Heb je een voorbeeld van zo’n Best Practise plan dat is gekopieerd en niet werkte?

In 2017 wilden wij als de stad Mechelen een nieuwe methode om de oppak kans van fietsendieven te verhogen. Met het plan wilden wij dat de oppak kans van een fietsendief zo hoog was, dat het andere dieven laat afschrikken om ook een fiets te stelen. Het idee dat werd gekozen, was dat je zendertjes in je fiets kon stoppen waarmee je de fiets kon volgen.

De technologie was niet helemaal ontwikkeld en ook werden de zenders op een verkeerde manier gebruikt. Veel mensen deden de zenders in de frames van de fietsen, waardoor de straling van de zenders er niet meer doorheen kwamen. Ook was er geen melding als de batterij leeg raakte, waardoor mensen een vals gevoel van veiligheid kregen over de fietsen.

Mensen moesten ongeveer vijfentwintig euro betalen voor de zender, maar om het systeem te laten werken, waren er veel extra kosten om de zenders die niet in het frame zaten, toch te kunnen zien. De methode werkte vrijwel niet en had geen effect op het aantal fietsdiefstallen. Volgens mij komt het omdat wij vanuit een technologie een verhaal zijn gaan bouwen en niet vanuit het probleem.

Wij hebben bijvoorbeeld niet gekeken naar wat het probleem precies is, waar het probleem is en hebben wij genoeg veilige fietsenstallingen, maar we zijn dus gaan kijken vanuit een technologie en daaromheen gaan bouwen. Het was erg in de trend en communicatief sterk te brengen in moraal van vernieuwing en innovatie, maar het was eigenlijk te weinig doordacht.

Meer leren van Werner van Herle e.a. over de omgang met bijzondere doelgroepen (arbeidsmigranten, woonwagenbewoners) en de aanpak van kwetsbare gebieden (waaronder aandachtswijken, vakantieparken, bedrijventerreinen, woonwagenlocaties en buitengebieden)? Kom naar de HCB Cursus ‘Aanpak bijzondere doelgroepen en kwetsbare gebieden 2023’ die start op 17 maart 2023 in Den Haag, georganiseerd door het Haags Congres Bureau.