Gezonde spanningen in de wijk? Of dreigt er polarisatie?

Een demonstratie voor vrede in Gaza of boze burgers die aan de poorten van het gemeentehuis rammelen. Wanneer spreek je van polarisatie en wanneer kom je in actie? Een nieuwe tool, ontwikkeld door KIS, helpt je om dat te bepalen. KIS-themacoördinator Annemarie van Hinsberg vertelt over de tool, het nut en de noodzaak ervan. ‘Je wilt vroeg genoeg kunnen inschatten: waarop ga ik inzetten en waarom? Die keuze, daar gaat het om.’

‘Naar polarisatie is ontzettend veel onderzoek gedaan, er zijn theoretische modellen, gespreksmethoden, interventies en handreikingen. Maar je kunt zulke middelen natuurlijk pas inzetten als je weet wat de aard en omvang is van de polarisatie waar je in je gemeente mee te maken hebt. En dat bepaal je niet zo eenvoudig. Daarvoor hebben we deze tool ontwikkeld.’

Over de tool
Met deze tool kun jij, samen met collega’s aan de slag om (dreigend) gepolariseerde situaties uniform te duiden en te beoordelen. De tool vul je in aan de hand van je eigen casus. Lees in de gebruikershandleiding hoe je de tool gebruikt.

Start de tool

Wat maakt het zo lastig om te bepalen?
‘Er is handelingsverlegenheid, en dat is ook logisch. Polarisatie is niet iets dat je kunt beetpakken. We zien in de praktijk hoe gemeenten er mee worstelen. Polarisatie is een ingewikkeld fenomeen en het is bovendien lang niet altijd ongewenst. Soms heb je polarisatie nodig om een verandering in gang te zetten. Als je wilt inschatten of polarisatie al dan niet ongewenst is, heb je vaak te maken met verschillende visies op de situatie. Bijvoorbeeld door een verschillende taakstelling van beleidsterreinen, verschillende belangen van betrokkenen of op basis van je persoonlijk referentiekader beoordelen mensen situaties verschillend. En als die verschillende perspectieven samenkomen, kun je gaan twijfelen. En dat kan er ook toe leiden dat er uiteindelijk niets gebeurt. Of dat gemeenten alleen gaan handhaven als situaties uit de hand zijn gelopen, maar dan ben je te laat. Deze tool helpt om de situatie uniform en objectiever te duiden om zo op tijd inzicht te krijgen in wie wat wanneer moet doen.’

Weten gemeenten dat dan niet?
‘We zien dat grote steden al veel hebben opgetuigd rond dreigend polariserende situaties. Kleinere gemeenten zijn vaak nog zoekend. Wat is het? Van wie is het? Het is typisch een probleem dat van iedereen en dus van niemand is. Je werkt bovendien tussen verschillende beleidsdomeinen die niet altijd zo gemakkelijk met elkaar praten. Terwijl juist dat zo belangrijk is, om domeinoverstijgend vooraf te bespreken: hoe kan je tijdig signaleren en zaken voorkomen en wie doet wat áls het uit de hand loopt?’

De tool geeft aan óf je iets moet doen en hoeveel haast je daarmee moet hebben. Dat biedt houvast

Wat levert deze tool precies op?
‘Stel: je hebt als beleidsadviseur het gevoel dat er iets aan de hand is in jouw gemeente of wijk. Zo begint het heel vaak. Maar als we aan beleidstafels zeggen: ‘Het is onrustig in de wijk’, dan kun je daar niet zoveel mee. Dat kun je pas als je concreet maakt op basis van welke waarnemingen of signalen je dat stelt. Deze tool helpt om in kaart te brengen wat er precies aan de hand is. Aan de hand van 11 criteria bepaal je of die onrust reden tot zorg is, in welke mate er sprake is van polarisatie en of je er iets mee moet. Hiermee krijg je grip op de situatie. Daarna kun je kijken op wiens bordje het hoort en wie er aan zet is. De tool geeft niet aan wat je precies moet doen, dat bepaalt een gemeente immers zelf, maar wel óf je iets moet doen en hoeveel haast je daarmee moet hebben. We wilden geen dwingend juk maken, maar wel houvast bieden.’

Lees verder via kis.nl

Meer leren van Jan van der Grinten over de bevoegdheden van de burgemeester bij demonstraties en online gebiedsverboden? En over radicalisering, white-collar crime, jeugdcriminaliteit en over de samenhang tussen huiselijk geweld en zware criminaliteit? Kom naar de HCB Seminars ‘Topsprekers in Veiligheid 2024’ op 9 oktober en 6 november met Janine Berton, Bram Sizoo, Janine Janssen, Bob Hoogenboom, André van der Laan en Jan van der Grinten.