‘Doe niets, de kinderen kunnen het zelf’: avontuurlijk spelen in Utrecht

“Doe niets, de kinderen kunnen het zelf.” Dat is de eerste en uitdagende tip aan speeltuinmedewerkers die avontuurlijk spelen begeleiden. Zes Utrechtse speeltuinen gingen vorig jaar die uitdaging aan. Hoe pakken zij dat aan? En hoe gaan zij om met ‘niets doen’?

Om met die laatste vraag te beginnen, de tweede tip aan begeleiders luidt: ‘Zorg voor veiligheid en maak een bewuste afweging: risico is voor het kind, bij gevaar ingrijpen.’ In het leren maken van die afweging tussen niets doen en ingrijpen, zit het vakmanschap van de speeltuinbegeleider.

Vrijlaten
“Het idee om avontuurlijk spelen te introduceren in Utrecht kwam al een paar jaar geleden op tijdens een bijeenkomst over het pedagogisch klimaat in de speeltuin”, vertelt Janneke Baan van welzijnsorganisatie Dock. Samen met Alexander van den Kommer van Vereniging Dwarsverband coördineert Baan de 21 speeltuinen in Utrecht. “We kwamen daar op het spoor van de playwork-methodiek die in Engeland wordt gebruikt en vroegen ons af hoe we dat konden vertalen naar Nederland. Zo kwamen we uit bij speelexpert en pedagoog Martin van Rooijen die daar vanuit zijn bedrijf De Blauwe Ton al mee bezig was. Playwork is een mooie zienswijze, die uitgaat van het vrijlaten van het kind en op een afstand kijken wat er gebeurt. Je stelt het kind centraal en geeft het een stem.”

Speelsituaties doorgeakkerd
De gemeente steunt het avontuurlijk spelen van harte. Dus werd de vraag: hoe maken we daar ruimte voor? Baan: “Eind 2022 deden we een uitvraag bij de 21 beheerde Utrechtse speeltuinen: wie doet er mee? Zes speeltuinen hebben een plan van aanpak ontwikkeld. Met de medewerkers van die speeltuinen, plus ambtenaren van de gemeente, deden we een training met Martin van Rooijen.” Daarin legde Van Rooijen de basisprincipes van de begeleiding van avontuurlijk spelen uit. Naast de eerder genoemde ‘doe niets’ en ‘zorg voor veiligheid’ zijn dat ‘blijf op afstand, kijk, luister en observeer’ en ‘help alleen als een kind daarom vraagt en trek je zo spoedig mogelijk weer terug’.

“Samen hebben we vervolgens speelsituaties doorgeakkerd”, vertelt Van den Kommer. “Waar wordt het spannend, waar wrikt het, waar trek je de grens, hoe kun je daarmee omgaan? Die zoektocht blijft natuurlijk ook na de training doorgaan, steeds kom je weer nieuwe dingen tegen waarvoor je moet bedenken hoe je daar mee omgaat. Het communicatieteam van de gemeente Utrecht is betrokken en promoot stedelijk en landelijk het avontuurlijk spelen. Dat levert veel interactie op en waardevolle contacten en inzichten.”

Lees verder via platformbuitenspelenenbewegen.nl

Op 2 oktober 2024 vindt de 8e editie plaats van het jaarlijks HCB Seminar Checklist Kinderopvang & Basisonderwijs, georganiseerd door het Haags Congres Bureau. Met medewerking van onder meer Dorien Vader, directeur van Campus Columbus, het eerste erkende Dalton Kindcentrum voor Nederland en Bas Vermeulen, interimmanager & consultant in de Kinderopvang en Primair onderwijs. Tot 1 juli kunt u profiteren van de vroegboekkorting bij inschrijving van minimaal 2 deelnemers. In 10 kwartier weer op de hoogte!