De invloed van social media: een oorzaak én oplossing van rellen

Ingetrapte bushokjes, vernielingen, brandstichting en een vuurwerkbom: op 14 augustus 2020 verzamelde een grote groep jongeren zich om te gaan rellen bij winkelcentrum de Rijnbaan in Kanaleneiland. Na dit grote incident zijn er echter geen nieuwe rellen ontstaan in de Utrechtse wijkgemeenschap. Maartje Vis, werkzaam bij VL-nieuws, ging in gesprek met onderzoeker Sara Stronks: Hoe kan het dat er geen nieuwe rellen ontstaan zijn na de rellen op de Rijnbaan?

‘Na de Rijnbaanrellen waren er nog twee situaties waarbij je verwacht had dat het in Kanaleneiland weer raak zou zijn, namelijk de jaarwisseling in 2021 en de avondklokrellen’, vertelt Stronks. ‘Maar die vonden niet in Kanaleneiland plaats. Het is interessant dat die eruptie van geweld maar tot één keer is gebleven.’ Stronks is verbonden aan Saxion en de Politieacademie. Ze is projectcoördinator van ‘Schurende Verschillen’. Bij dit project staat het identificeren van methoden en technieken van verbinding centraal. Deze technieken en verbindingen helpen spanningen te signaleren en te de-escaleren en relaties te herstellen nadat deze beschadigd zijn. Stronks is één van de hoofdsprekers op de komende editie van de HCB Seminarreeks ‘Veiligheid, recht en bestuur 2022 – Burgers en Veiligheid’ die start op 19 mei.

De rellen ontstonden na een oproep op social media. ‘Na die rellen zijn wij langs geweest om te kijken hoe dit kon gebeuren, maar hebben we ook onderzocht of de politie verbinding heeft gezocht met de wijkgemeenschap en de relschoppers’, vertelt Stronks. Het onderzoek van Stronks focust zich op wat er offline gebeurt, met inachtneming dat wat zich in de onlinewereld afspeelt, daarop van invloed kan zijn. ‘Dat zie je ook in dit soort situaties. Relaties die offline al slecht zijn, worden online nog meer bekrachtigd. Online worden ook dingen op gang gezet die zich offline manifesteren.’

De politie maakte een belangrijke, effectieve ontwikkeling door op het gebied van social media. ‘De politie van Utrecht Zuid, die de wijk Kanaleneiland tot het verzorgingsgebied mag rekenen, had niet de goede informatiepositie als het gaat om social media’, legt Stronks uit. ‘Bij de politie waren er een aantal jonge collega’s die zich in rap tempo ontwikkelden als lokale social mediaspecialisten. Sindsdien heeft de politie de onlinebewegingen beter in het vizier.’

Stronks ziet dat de politie zich er nu van bewust is dat ze moeten inzetten op social media. Zo zijn wijkagenten zich onder andere meer gaan profileren op social media. Toen er onrust ontstond rondom de avondklokmaatregel en jaarwisselingen, had de politie de online informatiestromingen beter in het oog. Dat heeft een bijdrage geleverd aan het de-escaleren van rellen die aangewoekerd leken te worden. ‘Een ontegenzeggelijk resultaat van ons onderzoek. Wij focussen primair op de offlinewereld waarin conflicten tot uiting komen en de spanningen oplopen. Maar daarachter is de offlinewereld onmiskenbaar verbonden met de onlinewereld. Daar moeten we iets mee’, beaamt Stronks.

Op 19 mei 2022 is Sara Stronks één van de keynotespeakers op het eerste seminar van de seminarreeks ‘Recht, veiligheid en bestuur’ van het Haags Congres Bureau. Tijdens dit congres gaat zij onder andere in op de rol van verbinding en deelt ze met ons manieren om verbindingen aan te gaan.