Crimineel? Hoezo?

Te vroeg. Na een lange reis met het openbaar vervoer besluit hij op een bankje te wachten tot het afgesproken tijdstip. Het is een stralende dag, de zon schijnt en hij geniet van het uitzicht in het park waar hij zit. Het park wordt omringd door woningen. Met nog 20 minuten tot zijn afspraak besluit hij alvast wat activiteiten te bedenken voor zijn vakantie die een week later begint. Genietend van het uitzicht en schrijvend in zijn notitieboekje wordt hij ineens door een willekeurige voorbijganger aangesproken:

‘Meneer, mag ik u even vragen wat u aan het doen bent?’ Hij kijkt verbaasd op. ‘Ja natuurlijk, ik schrijf plannen voor mijn vakantie van volgende week op.’ Ietwat bedenkelijk reageert de voorbijganger: ‘Ah, oké. Ik zag u zo kijken naar de woningen en notities maken dat ik dacht dat u informatie over de woningen aan het noteren was.’

Het bovenstaande verhaal kreeg ik kortgeleden te horen van een meneer die bij ons thuis langskwam. Ik woon in een dorp waar de sociale controle nog groot is en men elkaar goed in de gaten houdt. Toch moest ik wel even lachen dat deze meneer door de voorbijganger als inbreker werd gezien die alvast zijn vluchtroutes aan het verkennen was voor een mogelijke inbraakpoging. Deze situatie geeft aan dat het onderwerp criminaliteit leeft. Iedereen komt in aanraking met criminaliteit. Van persoonlijk slachtofferschap tot het kijken van spannende misdaadseries zoals CSI en Flikken Maastricht. Ook binnen de media is het onderwerp criminaliteit niet weg te denken. Hierbij vraag ik me regelmatig af wat het beeld is dat de Nederlandse bevolking heeft van criminaliteit op basis van berichtgeving uit de media en misdaadseries. De media focussen zich namelijk op afwijkende, negatieve en opmerkelijke gebeurtenissen (Brants, 2008).

In de krant en op verschillende nieuwswebsites lees ik dagelijks verschillende berichten over criminaliteit. Van relatief lichtere delicten zoals woninginbraak tot aan relatief zwaardere delicten zoals geweld. De media kiezen hierbij de manier waarop zij over gebeurtenissen berichten. Hierbij wordt een gebeurtenis vanuit een bepaald interpretatiekader beschreven, een verschijnsel dat framing wordt genoemd (Brants, 2008). Op deze manier kunnen misvattingen over deze gebeurtenissen optreden waardoor een vertekend beeld van de werkelijkheid ontstaat.

In mijn omgeving hoor ik bijvoorbeeld vaak dat men denkt dat de criminaliteit in Nederland toeneemt. Officiële statistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (2016) spreken deze aanname echter tegen en laten zelfs een daling van vijf procent van het aantal geregistreerde misdrijven zien.

Een ander voorbeeld is een negatief beeld van de Marokkaanse gemeenschap. Een beeld dat is gebaseerd op een kleine groep Marokkaanse jongeren die zich schuldig heeft gemaakt aan bijvoorbeeld overlast en criminaliteit. Deze negatieve incidenten worden vervolgens uitvoerig beschreven in de media waardoor een negatief beeld van de Marokkaanse gemeenschap in zijn geheel ontstaat onder de lezers van deze berichten (Bouabid, 2016). Ten slotte kan eenzelfde negatief beeld ook ontstaan over vluchtelingen. Negatieve berichtgeving over vluchtelingen, zoals de aanrandingen rond Nieuwjaar in Duitsland, kan leiden tot angst onder personen uit de Nederlandse samenleving.

Waar de misvatting uit de eerste alinea hoogstens leidde tot een ongemakkelijke situatie kunnen de andere beschreven misvattingen leiden tot meer serieuze negatieve consequenties voor deze groepen. Door vooroordelen ten opzichte van Marokkanen komen zij bijvoorbeeld moeilijker aan een baan en ook de protesten tegen de komst van asielzoekerscentra liegen er niet om. Een les die ik hierbij wil meegeven is: blijf kritisch, laat je niet te snel leiden door berichtgeving uit de media maar baseer je standpunt op objectieve feiten.

Geraadpleegde bronnen

• Bouabid, A. (2016). De Marokkanenpaniek: de sociale constructie van ‘Marokkanen’ als folk devils. Tijdschrift over Cultuur & Criminaliteit, 1, 82-99.
• Brants, K. (2008). Risico’s, schandalen en publiciteit. De nieuwswaardigheid van een falende  overheid. PROCES, 2, 47-54.
• Centraal Bureau voor de Statistiek (2016). Geregistreerde criminaliteit daalt met 5 procent. Geraadpleegd op 12 augustus 2016

Bron: Meek2