Column Kloof tussen Overheid en Burger… onoverkomelijk?

Laatst had ik een interview met 2 medewerkers van DisGover, een innovatieve, jonge organisatie die in uitdagingen op ’t gebied van informatie-,verandermanagement én recht binnen de overheid ondersteuning biedt, voor 10voordeOverheid over mijn column/blog ‘Als ik de overheid zou kunnen vormgeven, dan (…)’. Uiteraard over de inhoud maar er werd mij een interessante vraag gesteld over hoe je burgers enthousiasmeert om beter of meer te participeren.

Een analyse
Ik woon in een nogal ‘gevarieerde’ wijk, sociale huurwoningen en af en toe wat koophuizen. Door veel te praten met de wijkbewoners en/of via contacten vanwege mijn voormalige site VeiligLeefbaar kwam ik erachter dat er velen in de schuldsanering terecht zijn gekomen vanwege de exorbitante huurverhogingen, problemen vanwege [vecht]scheidingen] en de werkloosheid, die procentueel hoog is in achterstandswijken. Veel bewoners zijn laagopgeleid en hebben moeite financieel rond te komen. Deze mensen hebben veel last van de door de Overheid genomen bezuinigingsmaatregelen. De zorgpremie en eigen bijdrage zijn voor deze kwetsbaren de bottle neck… Een kwart van de Nederlanders ziet af van zorg en ondersteuning door de hoge eigen bijdragen kopt Binnenlands Bestuur in!

Reactie versus Actie
In deze probleemwijken heerst onbegrip voor de door de Overheid genomen bezuinigingsmaatregelen vanwege het feit dat in hun optiek de ontstane problemen door diezelfde Overheid zijn veroorzaakt. Tevens heeft het gekonkel van de politici onderling gezorgd voor onvoldoende vertrouwen in de democratie. Waarom nog de moeite nemen om te stemmen? Op het blauwe pluche zouden mensen moeten zitten die begrip zouden moeten hebben voor hun soms uitzichtloze situatie en hier ook naar kunnen handelen. Waarom dan nog stemmen? Waarom participeren als burger? Politieke partijen beloven alles maar doen niets in hun ogen! Dit is dan ook de reden waarom veel burgers niet willen participeren en geen initiatieven ontplooien.

Niets is gratis
Waarom krijgen bewoners van het AZC alles gratis? Er wordt met twee maten gemeten! Eigen volk eerst. Hierdoor verlopen de bijeenkomsten betreffende de mogelijke opvang van vluchtelingen in wijken meestal onrustig. Burgers voelen zich niet begrepen en vinden dat de bestuurders niet naar hun bezwaren luisteren. Zij vinden dat de Overheid eerst de kwetsbare burgers uit Nederland moeten helpen…
Men vindt dat de rekening bij de burger wordt neergelegd. Wachtgeldregelingen voor politici, hoge salarissen , kapitaal bij de zorgverzekeraars, corruptie en niet te vergeten de veelvuldige fraude die gepleegd wordt door bestuurders. Het gaat om macht, hebzucht en geld…

Achterover leunen
Al jaren hangen wij als burger achterover te wachten op hulp voor de Overheid. In de Troonrede van 2013 sprak de Koning over een participatiesamenleving. In reactie hierop schrijft Trouw: “De participatiesamenleving: tijd dat het kabinet dat concreet maak “.
Burgers vinden dat ze financieel al aangepakt worden door de Overheid en dan ook nog meedoen in een participatiesamenleving! Kunnen burgers dat wel? Komen ze zelf met initiatieven? Jeroen [DisGover] merkte tijdens het interview op dat de Overheid moet kunnen loslaten. Maar kunnen ze dit wel? Dat de leefwereld van de burger zich zo slecht laat vangen in de systeemwereld van het departement?
Een interessant boek is Haagse Oersoep Over de overheid en hoe het beter kan.
Diana [DisGover] stelde mij de vraag of burgers willen participeren als de overheid begrijpelijk communiceert en het aandurft om burgers vertrouwen te geven. Dat zou mijns inziens een goed begin zijn van een mogelijke participatiesamenleving.

Burgerinitiatieven
In de omgeving waar ik woon is veel groen en zijn er voldoende recreatiemogelijkheden. Er zijn vrijwilligers die veel bezig zijn deze gebieden te onderhouden. Met een van deze vrijwilligers heb ik gesproken over een grasveldje waar veel honden spelen, de eigenaren van deze honden zitten vaak op een bankje tegenover dit veldje, helaas zit er een voet/fietspad tussen. Er gebeuren regelmatig ongelukken middels valpartijen van fietsers veroorzaakt door de honden die naar hun baasje willen. Achter het bankje staan bijzondere wilde planten en bloemen en volgens de vrijwilliger worden deze regelmatig vernield door gravende en spelende honden. Volgens mij kan je dit soort zaken voorkomen door de bankjes op het speelveldje zelf te plaatsen. Hij zou hierover praten met de Gemeente. Een maand later vertelde hij mij dat er geen geld voor was.
Uiteraard is dit maar een voorbeeld maar hoe vaak komt dit voor? Er zijn veel initiatieven bekend die wel door de Overheid zijn gehonoreerd.

Sociale cohesie
Sociale cohesie is een must om bewoners te activeren. Samen zaken in de wijk aanpakken werkt motiverend. Hier in mijn leefomgeving zeggen alleen ouderen je gedag, men leeft hier langs elkaar heen en zijn veelal alleen met zichzelf bezig.
Participeren en initiatieven verwezenlijken…Maar kan dat in alle wijken? In de publicatie De sociale cohesie voorbij Actieve burgers in achterstandswijken [UvA] worden zaken vanuit verschillende kanten belicht, er zijn uiteraard ook kanttekeningen. In het boek Prachtwijken!?worden de mogelijkheden en beperkingen van Nederlandse probleemwijken besproken.

Waar wij over zouden moeten nadenken..
Hoe kunnen we de kloof tussen burgers en overheid kleiner maken?

• Laat de Overheid daadwerkelijk samenwerking zoeken met de burger bijvoorbeeld via BuurtBestuurt
• Vergroten sociale cohesie door netwerken van bewoners
• De Overheid zal inderdaad moeten loslaten waardoor er een opening ontstaat voor een daadwerkelijke participatiesamenleving
• Het vertrouwen zal hersteld moeten worden in de politiek… het nakomen van gemaakte beloften tijdens verkiezingscampagnes
• Een aanspreekpunt in de wijk… aanwezigheid van gemeente is daarbij essentieel
• Transparantie en duidelijke en begrijpelijke taal van de Overheid voorkomt onrust
• Bezoeken van bestuurders aan de achterstandswijken geeft duidelijkheid over de daadwerkelijke knelpunten
• Aanpak fraude en corruptie en zeker strafmaatregelen geeft de burger zekerheid over de goede intenties van de Overheid
• Overheid moet niet met twee maten meten… wat voor de ene burger mogelijk is dan ook voor de ander
• De Overheid moet zich verdiepen in wat voor effecten de bezuinigingsmaatregelen voor de kwetsbaren betekenen
• Stel geld beschikbaar om burgerinitiatieven in de wijk te financieren.

Waarom deze column?