Column Informatie en betrokkenheid – Wet Openbaarheid Bestuur

Ik was een van de weinige wethouders die het VNG-congres over informatie en archief bijwoonde. Op dit congres werd verteld dat het in het kader van de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) belangrijk is om niet op de rem te staan, maar juist te werken aan proactieve openbaarheid. Gesteld werd dat openbare data de toekomst heeft. Mensen hebben immers recht op informatie. Wie slim is kan door de koppeling van data nog meer informatie ontsluiten. Als we allemaal slim zijn kan de positie van Nederland in een globaliserende wereld worden versterkt. Nederland moet voorop lopen en voorgaan in de vaart der volkeren. Daartoe moet worden geïnvesteerd in nerds en wetenschap.

Wacht ff, meer informatie wil nog niet zeggen betere en meer betrokken besluitvorming. Denk aan het referendum over de Oekraïne, aan het populisme. Er komt weliswaar steeds meer informatie op ons af, maar dat maakt het juist moeilijker om keuzes te maken. Welke informatie is relevant, welke kunnen we vertrouwen, en welke niet?

Degenen die mee kunnen in de informatiesamenleving hebben meer mogelijkheden om mee te doen, en degenen die moeite hebben met verzamelen en ordenen haken af. Zou het niet kunnen dat het vertrouwen van de Nederlandse burger in de overheid hier iets mee te maken heeft.

Daarom moet de overheid het andere gesprek voeren. In ons dagelijks leven als gewone burgers voelen we de spanning tussen behoud en vernieuwing. Modern bestuur is misschien wel het nemen van verantwoordelijkheid in het bouwen van bruggen tussen vernieuwers en behoudenden. Modern bestuur gebruikt de moderne informatiemiddelen, maar maakt daarbij verantwoorde keuzes met aandacht voor het brede publiek.

We moeten ons realiseren dat in onze moderne samenleving steeds meer mensen iets anders willen, zichzelf gekend weten.  Hoe kunnen we dan het algemeen belang dienen, met behoud van democratische waarden? Het gevaar bestaat dat door wantrouwen en frustratie democratie zo maar omslaat in een populistisch totalitair regime,

Om de democratie ook voor de toekomst veilig te stellen zullen we andere interventies toe moeten voegen aan onze huidige vertegenwoordigende democratie. Op dit moment staan referenda volop in de aandacht, maar ook referenda zijn geen wondermiddel waarbij de massa zonder meer wordt bereikt. Aan referenda kleeft zelfs het gevaar dat het de kloof vergroot tussen hen die toegang hebben tot informatie en hen die zich niet gehoord voelen. Wat biedt dan een alternatief? Dat is het creatief ondersteunende gesprek tussen hen die over kennis en informatie beschikken en hen die dit nog niet hebben. Degenen die dit gesprek kunnen en willen initiëren moeten opnieuw worden gemobiliseerd. Het is een kwestie van anders denken en doen, samenwerken aan samenleven, elkaar betrekken en meenemen bij de dingen die in onze leefomgeving gebeuren om het goede draagvlak en verantwoordelijkheid te creëren.
Raf Daenen wethouder Oirschot