Burgerparticipatie in veiligheid

Burgerparticipatie in veiligheid is een populair en veelvormig fenomeen. Er zijn burgers die de moed hebben om in te grijpen wanneer er wat mis gaat op straat, maar ook whatsapp -groepen waarmee buurtbewoners de politie én elkaar op hoogte stellen wanneer ze iets verdachts zien in hun buurt. Denk ook aan burgersurveillanten en projecten waarin burgers samen met de politie de belangrijkste problemen in de wijk benoemen en de aanpak daarvan prioriteit krijgt. Er zijn ook burgers die nog een stapje verdergaan in hun verlangen een bijdrage te leveren aan de publieke veiligheid, zij worden vrijwilliger bij de politie. Maar niet alle vormen van burgerparticipatie zijn zo onschuldig. Zo betoogt Jan Terpstra in zijn afsluitende reflectie op dit themanummer dat we ook anonieme klagers die hun gal spuien op internet als burgerparticipanten moeten beschouwen, en dat geldt ook voor groepen als Soldiers of Odin die een klopjacht hielden op een asielzoeker die vrouwen zou hebben lastig gevallen. Deze laatste voorbeelden worden in beschouwingen over burgerparticipatie en veiligheid vaak gemist.
Uit de artikelen in dit themanummer kunnen diverse, onderling samenhangende oorzaken van dit fenomeen worden gedestilleerd. Een eerste, voor de hand liggende oorzaak is de toegenomen mondigheid van burgers. Een tweede oorzaak achter de opkomst en groei van burgerparticipatie in het veiligheidsdomein is het besef dat de politie onmogelijk alle overlast en vormen van kleine criminaliteit alleen af kan handelen. De klassieke strafrechtelijke aanpak is te beperkt voor een effectieve aanpak van criminaliteit en overlast. Daarom worden andere partijen, waaronder burgers en bedrijven, mede verantwoordelijk gemaakt voor het veiligheidsprobleem. De criminoloog Garland spreekt in dit verband van een ‘strategie van responsabilisering’ waarmee de staat in toenemende mate maatschappelijke organisaties en burgers probeert te activeren om het formele veiligheidsbeleid aan te vullen met een netwerk van meer of minder informele sociale controle. Een derde en laatste reden voor de opkomst en groei van burgerparticipatie is dat de overheid manieren zoekt om te besparen op de uitgaven in het veiligheidsdomein. Burgerparticipatie is zo een bestuurstechniek om burgers ‘gratis’ te laten werken voor de overheid.

Lees verder via WODC – Burgerparticipatie in veiligheid en via de site