Expired: ‘We bouwen aan een dictatuur van data’ – Privacy en Informatieveiligheid

Dirk Helbing, hoogleraar TU Delft Grote woorden zijn zijn handelsmerk. Hij voorziet „oorlog” als overheden te veel vertrouwen op ‘big data’. „We kunnen niet eens de verkeerslichten in een stad volledig optimaliseren.”

Na telefoons en tv’s worden nu ook hele steden en overheden smart. Op steeds meer plekken hangen camera’s en andere sensoren die burgers in de gaten houden. Wereldwijd experimenteren politiediensten met voorspellende algoritmes die op basis van grote hoeveelheden data proberen te berekenen waar de grootste kans is op criminaliteit, zodat ze daar agenten preventief naartoe kunnen sturen.

Data over burgers worden gebruikt voor opsporing, maar ook voor het toetsen en formuleren van uiteenlopende beleidsmaatregelen: van parkeerbeleid tot gezondheidszorg. Computers en data spelen zo een steeds grotere rol bij politieke beslissingen. De Tweede Kamer stemt binnenkort over voorstellen om het overheden nóg makkelijker te maken toegang te krijgen tot persoonlijke data over burgers.

Al die ontwikkelingen bij elkaar zijn zeer gevaarlijk, vindt Dirk Helbing, hoogleraar computationele sociologie aan de TU Delft en de Zwitserse ETH in Zürich, een van de best aangeschreven technische universiteiten van Europa. Volgens de Duitser leiden big data en grootschalige surveillance door overheden tot een nieuw soort totalitaire samenleving. „Ik ben zeer bezorgd. We komen steeds meer in een grote systeemcrisis terecht. Ik vrees op korte termijn misschien zelfs oorlog als bedrijven en overheden zo doorgaan als nu.”

Dat zijn grote woorden. Die zijn dan ook een handelsmerk van Helbing – naast zijn glimmende pakken en knalroze dassen. Hij neemt in het Duitse publieke debat over technologie vaker standpunten in die behoorlijk heftig klinken. Wat in zijn ogen fout gebruik is van big data noemt hij bijvoorbeeld vaak „fascisme 2.0 of communisme 2.0”.

Helbing is natuur- en wiskundige, gespecialiseerd in complexe, sociale systemen en nudging: gedragsmanipulatie van mensen via digitale technologie. Dat is een zeldzame combinatie van uiteenlopende onderzoeksgebieden. „Het is een hele aparte man die echt geobsedeerd is door de problemen van de wereld”, zegt Jeroen van den Hoven, hoogleraar ethiek en decaan van de faculteit techniek, bestuur en management van de TU Delft.

Op zijn initiatief werd Helbing daar vorig jaar als hoogleraar aangesteld. „Sommigen laten zich misschien afleiden door zijn bijzondere verschijning en zijn stevige woorden. Maar onder elke claim die hij doet, liggen zeer gedegen wetenschappelijke papers die het bewijs ervoor leveren. Hij wordt wereldwijd bijzonder serieus genomen door academici en beleidsmakers.”

Lees verder via NRC – ‘We bouwen aan een dictatuur van data’