Terrorismegevolgbestrijding is de nieuwe loot aan de brandweerstam

De afgelopen maanden is er op diverse plekken in Nederland hard gewerkt aan initiatieven op het gebied van terrorismegevolgbestrijding (TGB) bij de brandweer. En dat is een goede zaak, want TGB is there to stay, zo is mijn mening inmiddels. Ik geloof nooit dat de huidige terroristische dreiging op korte termijn zal afnemen. Maar mocht dat wel zo zijn, dan is de verwachting dat er ergens anders wel weer een nieuwe dreiging vandaan komt. Zo bezien is het dus een naïeve gedachte geweest dat er na de val van de Muur alleen nog maar een pad naar vrede zou voeren. De geschiedenis leert immers dat er altijd mensen blijven die ook in het Westen bereid zijn tot het plegen van aanslagen.

Een verstandige samenleving bereidt zich daar op voor, niet alleen met het contra-terrorisme uit de blauwe en groene kolommen, maar ook met het aanpassen van de taakstelling van de brandweer en de geneeskundige hulpverlening. De stelling dat een terroristische aanslag hetzelfde vraagt als ‘normaal’ grootschalig optreden is dus gewoon niet waar en zelfs kortzichtig te noemen. Kijk maar eens naar dit filmpje over een Franse brandweereenheid die toevallig gefilmd werd tijdens de aanslagen in Parijs. Hoe gewoon is dat? Welk aflegsysteem zal hier op passen? Wat kan je als brandweer doen bij een shooting en hoe zet je je mensen veilig in?

Dat zijn vragen waar je vooraf over nagedacht moet hebben. De complexiteit van aanslagen is veel te groot en te afwijkend van de standaards, om er pas ter plekke over na te gaan denken hoe je het eens zal aanpakken. Ik beschrijf hier daarom een paar aandachtspunten, ter overdenking en niet uitputtend, die van belang zijn bij de invulling van TGB.

• De eerste gaat over het conceptueel model achter de basisorganisatie. Vanouds is de brandweer georganiseerd op het bemensen van pompen en straalpijpen. De bezetting van een voertuig is daarbij het organiserend principe. Zes man, roept men dan al gauw in koor, maar ik zou zeggen 4 + 1 + 1. Vier brandwachten, met een pompbediener en een bevelvoerder. Bij TGB heb je echter in eerste instantie vaak geen pomp nodig, noch straalpijpen. Wat ga je dan doen met die 6 personen? Welke taak hebben ze? En hoe verhoudt zich dat tot alle andere zespersoons eenheden, hoe schaal je op, hoe kwalificeer je een aanslag? Aanslag Middel, Aanslag Zeer Groot? Komt er dan een peloton? Of pas je swarming toe? En waar swarm je dan heen? Met welk doel?
• Dat raakt gelijk het tweede punt. De brandweer is gewend om te denken in bron- en effectgebied. Maar bij TGB zijn bron en effect zeer diffuus en lopen in elkaar over. Bovendien zijn er vaak meerdere bronnen, die zich ook nog eens kunnen verplaatsen en op onverwachte momenten op andere plekken weer tevoorschijn komen. “Mensen, uitbreiding voorkomen en niet voorbij de vuurhaard” klinkt dan opeens als een heel bijzonder inzetbevel. Maar welke bevelvoering ga je dan wel doen? Welke doelen ga je stellen, wanneer ben je succesvol met je inzet?
• Communicatie is bij ‘normaal’ grootschalig optreden vaak al een moeilijk punt, bij aanslagen is dat meestal nog problematischer. Zowel Brussel als Parijs laten zien dat de communicatiesystemen overbelast raken en daardoor niet of zeer slecht functioneren. De gesprekspiek die een aanslag oplevert is enorm en velt mogelijk de verbindingslijnen. Hoe ga je gecoördineerd optreden als er geen coördinatie kan plaatsvinden? Zijn er back up systemen? Hoe regel je het informatiemanagement?

Lees verder via Hulpverlening.nl – Terrorismegevolgbestrijding is de nieuwe loot aan de brandweerstam