Juridisch jaar 2024: van zorgen over de rechtsstaat tot pandakte op bierviltje

2024 was een onrustig jaar; ook in de juridische wereld gebeurde er veel. Aan de hand van twaalf onderwerpen die regelmatig aandacht kregen op Mr. Online blikt de redactie terug op het afgelopen jaar. Van de onafhankelijkheid van de Rechtspraak tot de jarenlange verschoningsrechtruzie tussen Stibbe en het Openbaar Ministerie, en van personele perikelen tot juristen die over de schreef gingen.

1. Zorgen over de rechtsstaat
Het ging in juridische kring (en ook daarbuiten) veel over de rechtsstaat. Dat had alles te maken met de vorming en later het aantreden van het nieuwe kabinet. Was de democratische rechtsstaat wel in goede handen bij de radicaal-rechtse PVV? Er kwam een rechtsstaatverklaring aan te pas, maar desondanks bleven de zorgen groot. Instanties als de Raad van State, de Rechtspraak en de Nederlandse Orde van Advocaten wezen politiek Den Haag verschillende malen op het belang van de rechtsstatelijke beginselen. Een door de NOvA ingestelde onafhankelijke commissie analyseerde de plannen van het kabinet-Schoof. En kwam tot de conclusie dat een flink aantal voorstellen uit het regeerprogramma een risico voor de rechtsstaat vormt, of erger: daar überhaupt niet in thuis hoort.
Een andere commissie, de Staatscommissie rechtsstaat − ingesteld naar aanleiding van de Toeslagenaffaire − toonde zich in juni zeer kritisch over combinatie overheid & rechtsstaat. In het rapport De gebroken belofte van de rechtsstaat kwam zij tot de conclusie dat de rechtsstaat langdurig is verwaarloosd door de overheid, waardoor een aanzienlijke groep burgers in de knel is geraakt.

2. Onafhankelijkheid van de Rechtspraak in gevaar?
Verschillende malen werd gewaarschuwd dat de onafhankelijkheid van de Rechtspraak ten opzichte van de politiek onvoldoende gewaarborgd is – het woord ‘boterzacht’ viel zelfs. Kwaadwillende politici kunnen te veel invloed uitoefenen op de rechterlijke macht, zo werd geconcludeerd in de onderzoeksbundel Constitutionele waarborgen (waaraan onder meer Jonathan Soeharno, Jerfi Uzman, Wim Voermans en Geert Corstens meewerkten). Dat komt vooral door de positie van de Raad voor de rechtspraak. Ook de presidenten van de rechtbanken Amsterdam en Overijssel toonden zich bezorgd. Wat hen betreft wordt de navelstreng tussen kabinet en Raad voor de rechtspraak doorgeknipt en worden leden van de Raad niet langer op voordracht van de minister benoemd.

Lees verder via mr-online.nl