Impressie van het 2e seminar in de HCB Seminarreeks ‘Veiligheid, recht en bestuur – Burgers en veiligheid’

Op 2 juni 2022 vond het tweede seminar plaats van de HCB Seminarreeks ‘Veiligheid, recht en bestuur 2022 – Burgers en Veiligheid’. Verslaggeefster Maartje Vis ging langs. Hoe verloopt een seminar bij het Haags Congres Bureau?

Het seminar vond op 2 juni plaats van 13.00 tot 16.30 uur, voorafgegaan door een gezamenlijke lunch. Om 12.30 uur word ik verwacht bij het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs, een hoffelijk gebouw op zeven minuten loopafstand van het station Den Haag Centraal.

Vriendelijk ontvangst
Elwin Veldhuis van het Haags Congres Bureau ontvangt de deelnemers van het seminar in een aparte ruimte. Ze worden vriendelijk verwelkomt.  Het seminar vindt plaats in de Huygenskamer. Vanuit deze zaal op de eerste etage kijken de gasten uit over de binnentuin. Er staat een grote ovale vergadertafel in het midden. De gasten nemen om de tafel plaats. Er is ruimte om voorafgaand en onder het genot van een lekkere lunch een praatje te maken met de andere deelnemers en de sprekers, waardoor er een gemoedelijke sfeer ontstaat. Er zijn onder andere ook twee bekende (ex) wijkagenten van Nederland aanwezig, Bennie Beuvink en Wilco Berenschot.

Om 13.00 uur introduceert Veldhuis de sprekers: Marc Schuilenburg en Arnout de Vries. Schuilenburg is Hoogleraar Digital Surveillance en De Vries is onderzoeker en adviseur op het gebied van social media en maatschappelijke veiligheid. In dit seminar gaan zij in op innovaties en veiligheid rondom burgers.

De kracht van architectuur
Schuilenburg begint. Hij gaat in op wat er wereldwijd speelt op het gebied van digital surveillance. Hij behandelt de ontwikkelingen op dit gebied, maar ook de risico’s.
Hij laat veel interessante voorbeelden zien die ons aan het denken zetten, waaronder een foto van een toren met daaromheen gelegen kamers. Vanuit de toren heeft men zicht op alle kamers en kan iedereen in de gaten gehouden worden. De toren is echter geblindeerd, waardoor je vanuit de kamers niet kan zien of iemand aanwezig is in de toren. Als er niemand in de toren aanwezig zou zijn, wordt er nog steeds macht over je uitgeoefend doordat je het gevoel hebt voortdurend bekeken te worden. Dit laat zien dat er niemand voor nodig is om macht uit te voeren.

De toren die macht uitvoert.

Ook toont het de kracht van architectuur aan. In het seminar gaat hij verder in op de manier hoe bepaalde architectuur macht op je uitoefent. Het is een vorm van disciplinaire macht. Deze macht kwam op in de 17/18e eeuw, maar is nog steeds heel bruikbaar. Het ‘Oog van God’ noemt van Schuilenburg dit. In sommige steden wordt er situationele preventie gebruikt, bijvoorbeeld het plaatsen van gekronkelde banken om hangjongeren tegen te gaan.

Simpele en complexe interventies
Er zijn meer manieren om in te spelen op mensen om de veiligheid te vergroten. Bij warenhuizen in Australië wordt er bijvoorbeeld muziek van Barry Manilow gedraaid. Hangjongeren zouden zijn muziek als zo irritant ervaren dat ze niet zouden willen blijven hangen om het gebouw heen. Daar is dus goed over nagedacht. Eén van de gasten haakt in. Hij vertelt dat in Engeland er roze lolly’s uitgedeeld worden in de kroegen. Dit vermindert de kans op gevechten bij de kroeg, omdat het vechten met een lolly in je handen niet handig is. Een voorbeeld van een hele simpele interventie die effectief is.
Schuilenburg gaat onder andere ook in op Predictive policing: een manier waarop voorspelt wordt wie criminaliteit gaat plegen en waar. Het sluit aan bij het anticipatiesysteem van Nederland over criminaliteit. Ook benoemt hij Luxury Surveillance. Dat gaat erom dat je eigenlijk er zelf voor kiest gesurveilleerd te worden, bijvoorbeeld met een Applewatch.

Schuilenburg: ‘Het draait om mensen verleiden. Niks word je verboden’

Na de pauze gaat Schuilenburg in op nudges, een manier om mensen in een bepaalde richting te duwen. Hij haalt een soort TomTom aan, volgens hem ook wel de ‘Gettotracker’ genoemd, die je om de zogenoemde Gettowijken leidt. ‘Het interessante van een nudge is dat het een advies is. Je kan nog steeds door die wijken rijden, maar je wordt een beetje langzaam gemanipuleerd om toch anders te rijden’, zegt Schuilenburg. Niks word je dus verboden, maar het dwingt wel gedrag af. ‘Het is een andere manier van nadenken over criminaliteit. Het draait om mensen verleiden. Niks word je verboden.’ Doordat de trigger eerst mentaal is, wordt dit volgens Schuilenburg ook wel de psychomacht genoemd. Het is een 3e vorm van macht die opkomt door de nudges en data.

Om 15.00 uur neemt De Vries het van hem over. Het zorgen voor veiligheid is een taak van de overheid, maar steeds meer burgers nemen zelf de touwtjes in handen om veiligheid te waarborgen. Daar gaat De Vries op in aan de hand van verschillende voorbeelden. Zo liet een jongen bijvoorbeeld met opzet zijn mobiel stelen om vast te leggen wat er na dit misdrijf mee zou gebeuren. Hier gebruikte hij spionnensoftware bij. Ook ging hij in op desinformatie. In dit artikel (De bestrijding van desinformatie: In wiens handen ligt de oplossing?) vertelt De Vries hier meer over. Daarnaast betrok hij ook technologische ontwikkelingen.

De Vries gaat in op ‘de nieuwe wijkagent’. Is dit een ontwikkeling die later echt tot stand komt?

Als laatste presenteerde De Vries ons nieuwe tools die jouzelf en anderen kunnen helpen in verschillende onveilige situaties. Van oorsprong werd deze kennis alleen bij de Politieacademie onderwezen. Alles is volgens de wet toegestaan wat in het boek met tools staat, maar volgens De Vries gaat de informatie wel tot discussie leiden. Binnenkort is het boek verkrijgbaar.

Het HCB Seminar wordt afgesloten met een applaus en de sprekers worden bedankt. De deelnemers hebben meer inzicht gekregen in de besproken actuele ontwikkelingen en kijken uit naar het volgende seminar in de reeks. Het was een geslaagde middag waar veel kennis is opgedaan. De seminars zijn zeker aan te raden voor iedereen die binnen één of enkele middagen op de hoogte wil zijn van de laatste trends en ontwikkelingen op diverse gebieden.