‘De mens is veranderd van spierbundel naar databundel'

Doordat we met digitale apparaten aan ons lijf en in ons huis nu enorm veel data produceren, komt de politie in een heel andere positie terecht, ziet hoogleraar Marc Schuilenburg. Specialistische technici bepalen de waardensets in AI en algoritmes, waardoor juridische en ethische belangen onvoldoende worden gezien. Er moet meer oog komen voor de publieke waarden die aan de ontwerptafel worden ingevoerd. “De techniek laat zich niet meer bijsturen als het er eenmaal is.”

Bekijken en bekeken worden, dat is waar surveillance op neerkomt. Was dat vroeger door voor elkaar een oogje in het zeil te houden en blauw op straat, in de afgelopen 20 jaar is dat radicaal veranderd. Dit door de komst van camera’s in winkels en straten, de vernetwerking van die camera’s, kunstmatige intelligentie en zelflerende algoritmes. Om die reden is er op de Erasmus Universiteit Rotterdam een leerstoel digital surveillance in het leven geroepen, die wordt bekleed door hoogleraar Marc Schuilenburg. Zijn onderzoek naar de rol van AI, algoritmes en big data in het veiligheidsvraagstuk, leverde het boek ‘Making Surveillance Public’ op, dat eerder dit jaar uitkwam.

In de aanloop naar dit interview, kwam in de gesprekken met mensen uit mijn omgeving de term ‘controlesamenleving’ bovendrijven. Hoe realistisch is de angst dat we daarop afstevenen?

“De controlesamenleving werd altijd toegedicht aan de staat, die zou ons overal en onvrijwillig kunnen bespieden, maar tegenwoordig surveilleren wij onszelf op vrijwillige basis. We dragen een Apple Watch, onze koelkast verzamelt data, de thermostaat zet zichzelf aan en de deurbel maakt videobeelden van wie er voor de deur staat.”

“Dit zijn objecten die we niet zien als surveillance. Maar we monitoren onszelf voortdurend met onze smartphone, de data geven we veelvuldig door aan bedrijven, die het op hun beurt weer kunnen doorgeven aan de overheid. Al dan niet vrijwillig.”

Lees verder via ccv-secondant.nl

Op 20 november 2024 vindt de geheel nieuwe editie van het jaarlijks HCB Seminar Toezicht in Transitie plaats, deze keer over Versterking van Toezicht. Met o.a. Paul van Dijk. Kijk op de website van het Haags Congres Bureau.